روی بورد مسابقه بده، دور میز جادو کن، مراقب تمدنت باش؛ معرفی سبکهای معروف دنیای بردگیمها (بخش سوم)
وقتی میخواهیم در میان آثار بیشمار موسیقی یا فیلم، یک اثر جدید پیدا کنیم، یکی از راهها این است که سبک مورد علاقهی خود را شناخته و در میان آثار تحت آن سبک به دنبال گزینهی مورد علاقهی خود بگردیم. بوردگیمها نیز مانند هر عرصهی دیگری دارای سبکهای متنوع میباشند که در این سری مقالات، سعی خواهیم کرد شما را با انواع مختلف و مرسوم آنها آشنا کنیم.
در مقالهی دوم از این سری مقالات، سبکهای بازی کارتی، اکسپنشن، وحشت و نهایتا سبکهای تم محور را معرفی نمودیم. در این بخش، یعنی بخش سوم، سعی میکنیم سبکهای مهم دیگری را از دنیای بوردگیم شرح دهیم. باید توجه داشت که هر بازی، همانطور که ممکن است دارای تعداد زیادی مکانیزم باشد، این احتمال نیز وجود دارد که در چندین سبک جای گیرد. برای مثال، یک بازی هم میتواند در ژانر وحشت باشد و هم ماجراجویی. و کل آن ممکن است یک بازی کارتی و داستان آن نیز مربوط به جنگ جهانی اول باشد. در حقیقت به ندرت میتوان بازیای پیدا کرد که فقط در یک سبک جای گیرد.
تمدن (Civilization)
وقتی یک گیمر با واژهی «سیویلیزیشن» مواجه میشود، در درجهی اول به یاد یک بازی ویدیویی با همین نام میافتد. یک بازی استراتژیک، با هدف گسترش یک تمدن که اولین شمارهی آن در سال 1991 توسط سید مایر و برای شرکت میکروپروز خلق شد. در این بازی، بازیکن یک تمدن معروف را انتخاب کرده و آن را در جهت رشد و تعالی هدایت میکند. مدیریت محصولات مزارع تا استخدام شهروندان و فراهم کردن اسباب رضایت آنها و حتی حمله به تمدنهای دیگر و استعمار آنها، همه از قابلیتهای این بازی معروف هستند که با هر شمارهی جدید، گستردهتر نیز میگردد. این بازی، و بازیهای بزرگ دیگری از این دست، آنقدر محبوب گشتند که رفته رفته خود به عنوان یک سبک شناخته شدند. البته که این بازی و کلا این سبک از بازیها در دنیای بوردگیمها نیز بسیار مشهور و محبوب است.
در این سبک، شما با جامعهای از مردم طرف هستید که باید آن را توسعه داده و مدیریت نمایید. هدف، معمولا برتری تمدن بر تمدنهای دیگر است و حال یا همهی بازیکنان در رساندن یک تمدن به این هدف مشارکت مینمایند ویا هر بازیکن برای خود تمدنی مجزا داشته و برای برتری یافتن نسبت به دیگر بازیکنان باید با جنگ یا دیپلماسی، بکوشد. در هر صورت، در این سبک از بازیها شما معمولا از یک سو با حجم زیادی از منابع و مشکلات مدیریت و توسعهی آنها روبهرو هستید و از سوی دیگر باید با شهروندان تمدن خود و تامین رضایت آنها دست و پنجه نرم کنید و خلاصه اگر میخواهید در آن موفق شوید، باید از حوصلهی زیاد و قدرت مدیریت و برنامهریزی بالایی برخوردار باشید.
بازیهای پیشنهادی: Terra Mystica، Underwater Cities، Nations
کنترل منطقه (Territory Building)
ممکن است ابتدا فرقی بین این سبک و سبک تمدن دیده نشود. چون این سبک نیز به تصاحب یا مدیریت یک منطقهی خاص میپردازد. اما تفاوتهای زیادی نیز بین این دو وجود دارد. سبک کنترل منطقه، به گستردگی سبک تمدن نیست و الزاما به یک تمدن مربوط نمیشود. این سبک، صرفا به تعداد و کنترل مناطق مختلفی که در بازی وجود دارد، میپردازد. حال یا این مناطق از ابتدا وجود دارند ویا در روند بازی رفته رفته شکل میگیرند. مثلا بازی ریسک که بارها آن را مورد مثال قرار دادیم، یک بازی در سبک کنترل منطقه است. در حالی که نمیتوان آن را در سبک تمدن نیز دستهبندی نمود. در این بازی شما صرفا باید با مدیریت و افزایش تعداد سربازان خود، به مناطق تحت کنترل بازیکنان دیگر حمله کرده و آنها را تصاحب نمایید تا در نهایت کل نقشه را از آن خود کنید. در حقیقت مهمترین چیز تعداد یا گستردگی منطقه مهم است و بحث جزییات داخل یک منطقه یا وجود ندارد یا به صورت محدود و کم به آن پرداخته میشود. منابع بیشتر حضور دارند تا یک منطقه را به دست بیاورید یا گسترش دهید. نه اینکه آن را مدیریت کنید. اما در نهایت قبول داریم که کمی تشخیص مرز بین این دو سبک سخت میشود.
بازیهای پیشنهادی: Terraforming Mars، Terra Mystica، Gaia Project
بازیهای دورهمی (Party Game)
شما ممکن است عاشق بوردگیم باشید و بخواهید هر هفته یا حتی هر روز ساعاتی را به آن اختصاص دهید؛ برایتان چالشهای بزرگ و پیچیدهای که آنها ایجاد میکنند، جذاب باشد و از هر چه سختتر بودن یک بازی لذت ببرید. اما افرادی نیز هستند که به بوردگیمها و کلا مقولهی بازی به عنوان یک سرگرمی ساده نگاه میکنند و هدفشان از بازی کردن، دور هم بودن و ساختن اوقاتی خوش توام با شادی و خنده است. آنها بازی را دوست دارند، اما نمیخواهند بازی را جدی بگیرند و درگیرش شوند و بیشتر بازی را برای استراحت دادن به ذهنشان انتخاب میکنند، نه کار کشیدن از آن. به همین خاطر نیز در دنیای بوردگیمها، بازیهای مخصوص به این دسته از افراد را در سبکی جداگانه به نام بازیهای دورهمی طبقه بندی میکنند تا یک وقت اشتباهی بازی سختی را تجربه نکنند و آن را با وجود محبوبیت زیادش، «بد» یا «حوصله سربر» نخوانند.
این بازیها معمولا تعامل اجتماعی را ترغیب میکنند و به طور کلی تنظیمات آسان و قوانین سادهای دارند و میتوانند گروههای زیادی از افراد را در خود جای دهند تا در مدت زمان کوتاهی بازی کنند. شاید یکی از بهترین مثالها برای این سبک، بازی پانتومیم باشد. بازیای که تا حد معقولی و نه بیشتر، ذهن را درگیر کرده و همیشه به خنده و شادی و تفریح ختم میشود. البته که باز بستگی به جدیت بازیکنان نیز دارد اما عموما نگاه جامعه به این بازی، یک بازی دورهمی است.
بازیهای پیشنهادی: Monikers، Junk Art، Time’s up!
پازل (Puzzle)
البته که حتما قرار نیست یک پازل بچینید. اما قرار است کلی از مغزتان کار بکشید. تمام بازیهایی که مملو از معماهای مختلف هستند که حل هر کدامشان ذهنمان را به شدت درگیر خواهد کرد، در سبک پازل طبقه بندی میشوند. دایرهی این معماها نیز بسیار وسیع است. از همان پازلی که همه با آن آشنا هستیم گرفته تا حل مسئله، شناخت الگو، سازماندهی، تعیین توالی و... تنها جزئی از دهها مدل معماهایی هستند که امروزه در بازیهای مختلف به کار میروند و حلشان به رسیدن به اهدافی در بازی کمک می کند.
البته ایرادی وجود دارد که در معماهای طراحی شده کم دیده نمیشود و آن، یک بار مصرف بودن اکثر آنهاست. یعنی وقتی شما دو سه بار بازی را تجربه کرده و معماهای آن را حل نمایید، راه حلها را از بر میشوید و این کمی از جذابیت بازی میکاهد. این ایراد در بازیهای دیجیتال خیلی کمتر دیده میشود زیرا قابلیت آپدیت و استفاده از پردازشگر وجود دارد. اما در بوردگیمها که معمولا با مقوا و مهرههای فلزی و پلاستیکی و تاس طرف هستیم، ماجرا کمی پیچیده میشود. البته که طراحان نیز بیکار ننشسته و روشهای مختلفی را برای حل این معضل پیدا کردهاند. از همان استفاده از اینترنت و اپلیکشنهای مخصوص گرفته، تا طراحی معماهایی که حلشان هر بار متفاوت خواهد بود. به هر حال معماها، همیشه یکی از اجزای جدایی ناپذیر بازیها بودهاند و به احتمال زیاد نیز خواهند بود.
بازیهای پیشنهادی: A Feast for Odin، Mansions of Madness: Second Edition، Patchwork
مسابقه (Racing)
وقت مسابقه که فرا میرسد، صدای موتور خودروهای مسابقهای شنیده میشود. اما در بوردگیم چی؟
تصور مسابقه دادن در دنیای دیجیتال بسیار ساده است. اما در دنیای انتزاعی بوردگیم که نه پردازشگری وجود دارد و نه تصاویر متحرک و نه ابزاری برای کنترل، کمی تصورش سخت میشود. اما خیالتان راحت؛ زیرا همیشه به ذهن طراحان خلاق دنیای بوردگیم، راه حلهایی جذاب و در نوع خود منحصر به فرد خطور میکند. پس اگر بخوایم این سبک را در این حوزه تعریف کنیم، میتوانیم بگوییم رقابت بازیکنان برای زودتر رسیدن یکی از آنها به هدف یا اهدافی خاص که عموما با داشتن سرعت ویا کنترل بهتر نسبت به حریف انجام میشود.
البته حواسمان باشد که در بسیاری از بازیها، سریع رسیدن به یک هدف خاص یک امر بدیهی محسوب میشود. اما همهی این بازیها را نمیتوان در دستهی مسابقه قرار داد و معمولا باید المانهایی از سرعت و کنترل که پیش از این نیز ذکر کردیم وجود داشته باشد. در خیلی از بازیها نیز این المانها به صورت فیزیکی در دسترس قرار میگیرند. به طوری که بازیکنان توسط آنها مهرههای خود را جابهجا کرده و از موانع روی بورد بازی عبور میکنند.
قبول داریم که ممکن است همچنان تصورش کمی سخت باشد و شاید این بهانهی خوبیست برای تجربهی چند بازی خوب. پس بهتر است در اسرع وقت، سری به بازیهای پیشنهادی این بخش بزنید.
بازیهای پیشنهادی: The Quest for El Dorado، Downforce، Snow Tails
فانتزی (Fantasy)
بازیهای فانتزی نیز به طور کلی بر اساس تمشان طبقه بندی میگردند و شاید باید در مقالهی قبلی و در بخش سبکهای تم محور توضیح داده میشد. اما این سبک آنقدر اهمیت دارد و به حدی گستردهست که نمیشود آن را همتراز با سبکهای معرفی شده در آن بخش سنجید. سبک فانتزی، خود یکی از قدیمیترین و محبوبترین سبکهای بازیست و همیشه به عنوان سبکی قدرتمند عرض اندام نمودهاست.
بازیهای فانتزی دارای مضامین و سناریوهایی هستند که در یک جهان داستانی وجود دارد. ژانری که از سحر و جادو و سایر اشکال ماورایی به عنوان عنصر اصلی تم، داستان ویا اتمسفر استفاده میکند. معمولا این سبک را با مضامین علمی در تضاد میبینند و از داستانهای ترسناک نیز متمایزش میکنند. اما در بسیاری از بازیهای فانتزی، این سه مورد همپوشانی زیادی دارند.
اما به طور کلی عناصر بازی فانتزی را میتوان در سه گروه دستهبندی نمود:
الف- موجودانی که در کتابها و کمیکهای فانتزی رایج هستند؛ مانند اورکها، غولها، اجنه، اژدها و...
ب- جادوهایی که با ابزارها یا تواناییهای مختلف قابل استفاده هستند.
ج- اغلب شامل مبارزه بین نیروهای خیر و شر هستند.
بازیهای پیشنهادی: Root، Blood Rage، Five Tribes
وقتی میخواهیم در میان آثار بیشمار موسیقی یا فیلم، یک اثر جدید پیدا کنیم، یکی از راهها این است که سبک مورد علاقهی خود را شناخته و در میان آثار تحت آن سبک به دنبال گزینهی مورد علاقهی خود بگردیم. بوردگیمها نیز مانند هر عرصهی دیگری دارای سبکهای متنوع میباشند که در این سری مقالات، سعی خواهیم کرد شما را با انواع مختلف و مرسوم آنها آشنا کنیم.
در مقالهی دوم از این سری مقالات، سبکهای بازی کارتی، اکسپنشن، وحشت و نهایتا سبکهای تم محور را معرفی نمودیم. در این بخش، یعنی بخش سوم، سعی میکنیم سبکهای مهم دیگری را از دنیای بوردگیم شرح دهیم. باید توجه داشت که هر بازی، همانطور که ممکن است دارای تعداد زیادی مکانیزم باشد، این احتمال نیز وجود دارد که در چندین سبک جای گیرد. برای مثال، یک بازی هم میتواند در ژانر وحشت باشد و هم ماجراجویی. و کل آن ممکن است یک بازی کارتی و داستان آن نیز مربوط به جنگ جهانی اول باشد. در حقیقت به ندرت میتوان بازیای پیدا کرد که فقط در یک سبک جای گیرد.
تمدن (Civilization)
وقتی یک گیمر با واژهی «سیویلیزیشن» مواجه میشود، در درجهی اول به یاد یک بازی ویدیویی با همین نام میافتد. یک بازی استراتژیک، با هدف گسترش یک تمدن که اولین شمارهی آن در سال 1991 توسط سید مایر و برای شرکت میکروپروز خلق شد. در این بازی، بازیکن یک تمدن معروف را انتخاب کرده و آن را در جهت رشد و تعالی هدایت میکند. مدیریت محصولات مزارع تا استخدام شهروندان و فراهم کردن اسباب رضایت آنها و حتی حمله به تمدنهای دیگر و استعمار آنها، همه از قابلیتهای این بازی معروف هستند که با هر شمارهی جدید، گستردهتر نیز میگردد. این بازی، و بازیهای بزرگ دیگری از این دست، آنقدر محبوب گشتند که رفته رفته خود به عنوان یک سبک شناخته شدند. البته که این بازی و کلا این سبک از بازیها در دنیای بوردگیمها نیز بسیار مشهور و محبوب است.
در این سبک، شما با جامعهای از مردم طرف هستید که باید آن را توسعه داده و مدیریت نمایید. هدف، معمولا برتری تمدن بر تمدنهای دیگر است و حال یا همهی بازیکنان در رساندن یک تمدن به این هدف مشارکت مینمایند ویا هر بازیکن برای خود تمدنی مجزا داشته و برای برتری یافتن نسبت به دیگر بازیکنان باید با جنگ یا دیپلماسی، بکوشد. در هر صورت، در این سبک از بازیها شما معمولا از یک سو با حجم زیادی از منابع و مشکلات مدیریت و توسعهی آنها روبهرو هستید و از سوی دیگر باید با شهروندان تمدن خود و تامین رضایت آنها دست و پنجه نرم کنید و خلاصه اگر میخواهید در آن موفق شوید، باید از حوصلهی زیاد و قدرت مدیریت و برنامهریزی بالایی برخوردار باشید.
بازیهای پیشنهادی: Terra Mystica، Underwater Cities، Nations
کنترل منطقه (Territory Building)
ممکن است ابتدا فرقی بین این سبک و سبک تمدن دیده نشود. چون این سبک نیز به تصاحب یا مدیریت یک منطقهی خاص میپردازد. اما تفاوتهای زیادی نیز بین این دو وجود دارد. سبک کنترل منطقه، به گستردگی سبک تمدن نیست و الزاما به یک تمدن مربوط نمیشود. این سبک، صرفا به تعداد و کنترل مناطق مختلفی که در بازی وجود دارد، میپردازد. حال یا این مناطق از ابتدا وجود دارند ویا در روند بازی رفته رفته شکل میگیرند. مثلا بازی ریسک که بارها آن را مورد مثال قرار دادیم، یک بازی در سبک کنترل منطقه است. در حالی که نمیتوان آن را در سبک تمدن نیز دستهبندی نمود. در این بازی شما صرفا باید با مدیریت و افزایش تعداد سربازان خود، به مناطق تحت کنترل بازیکنان دیگر حمله کرده و آنها را تصاحب نمایید تا در نهایت کل نقشه را از آن خود کنید. در حقیقت مهمترین چیز تعداد یا گستردگی منطقه مهم است و بحث جزییات داخل یک منطقه یا وجود ندارد یا به صورت محدود و کم به آن پرداخته میشود. منابع بیشتر حضور دارند تا یک منطقه را به دست بیاورید یا گسترش دهید. نه اینکه آن را مدیریت کنید. اما در نهایت قبول داریم که کمی تشخیص مرز بین این دو سبک سخت میشود.
بازیهای پیشنهادی: Terraforming Mars، Terra Mystica، Gaia Project
بازیهای دورهمی (Party Game)
شما ممکن است عاشق بوردگیم باشید و بخواهید هر هفته یا حتی هر روز ساعاتی را به آن اختصاص دهید؛ برایتان چالشهای بزرگ و پیچیدهای که آنها ایجاد میکنند، جذاب باشد و از هر چه سختتر بودن یک بازی لذت ببرید. اما افرادی نیز هستند که به بوردگیمها و کلا مقولهی بازی به عنوان یک سرگرمی ساده نگاه میکنند و هدفشان از بازی کردن، دور هم بودن و ساختن اوقاتی خوش توام با شادی و خنده است. آنها بازی را دوست دارند، اما نمیخواهند بازی را جدی بگیرند و درگیرش شوند و بیشتر بازی را برای استراحت دادن به ذهنشان انتخاب میکنند، نه کار کشیدن از آن. به همین خاطر نیز در دنیای بوردگیمها، بازیهای مخصوص به این دسته از افراد را در سبکی جداگانه به نام بازیهای دورهمی طبقه بندی میکنند تا یک وقت اشتباهی بازی سختی را تجربه نکنند و آن را با وجود محبوبیت زیادش، «بد» یا «حوصله سربر» نخوانند.
این بازیها معمولا تعامل اجتماعی را ترغیب میکنند و به طور کلی تنظیمات آسان و قوانین سادهای دارند و میتوانند گروههای زیادی از افراد را در خود جای دهند تا در مدت زمان کوتاهی بازی کنند. شاید یکی از بهترین مثالها برای این سبک، بازی پانتومیم باشد. بازیای که تا حد معقولی و نه بیشتر، ذهن را درگیر کرده و همیشه به خنده و شادی و تفریح ختم میشود. البته که باز بستگی به جدیت بازیکنان نیز دارد اما عموما نگاه جامعه به این بازی، یک بازی دورهمی است.
بازیهای پیشنهادی: Monikers، Junk Art، Time’s up!
پازل (Puzzle)
البته که حتما قرار نیست یک پازل بچینید. اما قرار است کلی از مغزتان کار بکشید. تمام بازیهایی که مملو از معماهای مختلف هستند که حل هر کدامشان ذهنمان را به شدت درگیر خواهد کرد، در سبک پازل طبقه بندی میشوند. دایرهی این معماها نیز بسیار وسیع است. از همان پازلی که همه با آن آشنا هستیم گرفته تا حل مسئله، شناخت الگو، سازماندهی، تعیین توالی و... تنها جزئی از دهها مدل معماهایی هستند که امروزه در بازیهای مختلف به کار میروند و حلشان به رسیدن به اهدافی در بازی کمک می کند.
البته ایرادی وجود دارد که در معماهای طراحی شده کم دیده نمیشود و آن، یک بار مصرف بودن اکثر آنهاست. یعنی وقتی شما دو سه بار بازی را تجربه کرده و معماهای آن را حل نمایید، راه حلها را از بر میشوید و این کمی از جذابیت بازی میکاهد. این ایراد در بازیهای دیجیتال خیلی کمتر دیده میشود زیرا قابلیت آپدیت و استفاده از پردازشگر وجود دارد. اما در بوردگیمها که معمولا با مقوا و مهرههای فلزی و پلاستیکی و تاس طرف هستیم، ماجرا کمی پیچیده میشود. البته که طراحان نیز بیکار ننشسته و روشهای مختلفی را برای حل این معضل پیدا کردهاند. از همان استفاده از اینترنت و اپلیکشنهای مخصوص گرفته، تا طراحی معماهایی که حلشان هر بار متفاوت خواهد بود. به هر حال معماها، همیشه یکی از اجزای جدایی ناپذیر بازیها بودهاند و به احتمال زیاد نیز خواهند بود.
بازیهای پیشنهادی: A Feast for Odin، Mansions of Madness: Second Edition، Patchwork
مسابقه (Racing)
وقت مسابقه که فرا میرسد، صدای موتور خودروهای مسابقهای شنیده میشود. اما در بوردگیم چی؟
تصور مسابقه دادن در دنیای دیجیتال بسیار ساده است. اما در دنیای انتزاعی بوردگیم که نه پردازشگری وجود دارد و نه تصاویر متحرک و نه ابزاری برای کنترل، کمی تصورش سخت میشود. اما خیالتان راحت؛ زیرا همیشه به ذهن طراحان خلاق دنیای بوردگیم، راه حلهایی جذاب و در نوع خود منحصر به فرد خطور میکند. پس اگر بخوایم این سبک را در این حوزه تعریف کنیم، میتوانیم بگوییم رقابت بازیکنان برای زودتر رسیدن یکی از آنها به هدف یا اهدافی خاص که عموما با داشتن سرعت ویا کنترل بهتر نسبت به حریف انجام میشود.
البته حواسمان باشد که در بسیاری از بازیها، سریع رسیدن به یک هدف خاص یک امر بدیهی محسوب میشود. اما همهی این بازیها را نمیتوان در دستهی مسابقه قرار داد و معمولا باید المانهایی از سرعت و کنترل که پیش از این نیز ذکر کردیم وجود داشته باشد. در خیلی از بازیها نیز این المانها به صورت فیزیکی در دسترس قرار میگیرند. به طوری که بازیکنان توسط آنها مهرههای خود را جابهجا کرده و از موانع روی بورد بازی عبور میکنند.
قبول داریم که ممکن است همچنان تصورش کمی سخت باشد و شاید این بهانهی خوبیست برای تجربهی چند بازی خوب. پس بهتر است در اسرع وقت، سری به بازیهای پیشنهادی این بخش بزنید.
بازیهای پیشنهادی: The Quest for El Dorado، Downforce، Snow Tails
فانتزی (Fantasy)
بازیهای فانتزی نیز به طور کلی بر اساس تمشان طبقه بندی میگردند و شاید باید در مقالهی قبلی و در بخش سبکهای تم محور توضیح داده میشد. اما این سبک آنقدر اهمیت دارد و به حدی گستردهست که نمیشود آن را همتراز با سبکهای معرفی شده در آن بخش سنجید. سبک فانتزی، خود یکی از قدیمیترین و محبوبترین سبکهای بازیست و همیشه به عنوان سبکی قدرتمند عرض اندام نمودهاست.
بازیهای فانتزی دارای مضامین و سناریوهایی هستند که در یک جهان داستانی وجود دارد. ژانری که از سحر و جادو و سایر اشکال ماورایی به عنوان عنصر اصلی تم، داستان ویا اتمسفر استفاده میکند. معمولا این سبک را با مضامین علمی در تضاد میبینند و از داستانهای ترسناک نیز متمایزش میکنند. اما در بسیاری از بازیهای فانتزی، این سه مورد همپوشانی زیادی دارند.
اما به طور کلی عناصر بازی فانتزی را میتوان در سه گروه دستهبندی نمود:
الف- موجودانی که در کتابها و کمیکهای فانتزی رایج هستند؛ مانند اورکها، غولها، اجنه، اژدها و...
ب- جادوهایی که با ابزارها یا تواناییهای مختلف قابل استفاده هستند.
ج- اغلب شامل مبارزه بین نیروهای خیر و شر هستند.
بازیهای پیشنهادی: Root، Blood Rage، Five Tribes
دیدگاه شما