از شطرنج تا راز جنگل؛ معرفی سبک‌های معروف دنیای بردگیم‌ها (بخش اول)
وقتی می‌خواهیم در میان آثار بیشمار موسیقی یا فیلم، یک اثر جدید پیدا کنیم، یکی از راه‌ها این است که سبک مورد علاقه‌ی خود را شناخته و در میان آثار تحت آن سبک به دنبال گزینه‌ی مورد علاقه‌ی خود بگردیم. بوردگیم‌ها نیز مانند هر عرصه‌ی دیگری دارای سبک‌های متنوع می‌باشند که در این سری مقالات، سعی خواهیم کرد شما را با انواع مختلف و مرسوم آنها آشنا کنیم.
قبلا در مقاله‌ای تحت عنوان «هشدار! سبک و مکانیزم را با یکدیگر اشتباه نگیریم» یک تعریف کلی از مکانیزم و سبک ارائه دادیم و تفاوت این دو را بیان کردیم. در آن مقاله نتیجه گرفتیم که سبک یک اثر، حال و هوا و اتمسفر و جنس وقایعی که در آن تجربه خواهیم نمود را مشخص می‌کند و مکانیزم نحوه‌ی تعامل بازیکن با بازی و وقایع موجود در آن را. همچنین طی 5 مقاله، مکانیزم‌های معروف بوردگیم‌ها را معرفی نمودیم. این مقاله نیز سرآغاز شناخت سبک‌های مرسوم در دنیای بوردگیم‌ها خواهد بود و تلاش در آن است که در چند مقاله تمام سبک‌های مهم را به بهترین شکل معرفی نماییم.
بازی‌های انتزاعی (Abstract Strategy)
بعید است کسی باشد که شطرنج را نشناسد. شطرنج یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین و البته پرطرفدار ترین بوردگیم‌هاست و آنقدر بازی محبوب و چالش برانگیزی‌ست که آن را به عنوان یک رشته‌ی ورزشی و تمرینی عالی برای ارتقای قدرت ذهن می‌شمارند. این بازی آنقدر مهم است که افراد برتر آن را استاد بزرگ می‌خوانند و کودکان علاقه‌مند و باهوش را در این رشته‌ی ورزشی پرورش می‌دهند تا در انواع مسابقات کسب مقام کنند. این بازی آنقدر معروف است که حتی افراد بزرگ تاریخ همچون ناپلئون نیز آن را به عنوان یکی از اصلی‌ترین تفریحات خود برگزیده و حتی در آن صاحب سبک شده‌اند. اما شطرنج در چه سبکی‌ست؟
شطرنج یکی از بهترین نمونه‌ها در میان بازی‌های آبستره یا انتزاعی است. بازی‌های انتزاعی معمولا تم و داستان ندارند. در تجربه‌ی بسیاری از بوردگیم‌ها و هنگام خواندن دفترچه‌ی راهنمای آن، به این مورد بر خواهید خورد که ابتدا داستانی در مورد آن تعریف می‌شود که تمی مشخص را دنبال می‌کند و سپس قوانین بازی شرح داده می‌شود. مثلا در دفترچه‌ی یک بازی ممکن است یک داستان معروف مثل بازی تاج و تخت و یا یک داستان خلق شده از ذهن طراح بازی به چشم بخورد. اما در بازی‌های آبستره، چنین داستانی وجود ندارد. شطرنج بی هیچ داستان پس زمینه‌ای آغاز می‌شود و برای شروع آن، تنها کافی‌ست نحوه‌ی حرکت هر مهره را بلد باشیم و رفته رفته می‌فهمیم چگونه با ترکیب آنها، حرکات حریف را دفع کرده و پیروز شویم. هیچ توضیحی در مورد دلیل این تقابل یا حضور شخصیت‌های موجود در بازی ارائه نمی‌شود و تنها چیزی که مشخص است، طراحی بازی بر اساس جنگ‌های باستانی‌ست.
همچنین در این بازی‌ها تنها چند مکانیزم ساده و مستقیم وجود دارد و از هر نوع پیچیدگی در نحوه‌ی بازی پرهیز شده است. به همین شطرنج توجه کنید. تنها چیزی که برای شروع بازی باید بدانید، نحوه‌ی حرکت هر مهره، قوانین زدن مهره‌ی حریف و نحوه‌ی پیروزی در بازی‌ست. حتی انواع اولیه‌ی آن نیز فاقد چندین قانونی که در حال حاضر در این بازی وجود دارد، بوده‌است. یا مثلا در بازی دوز، نه تنها داستانی وجود ندارد بلکه عکس شطرنج نیز که تم جنگ در آن دیده می‌شود، فاقد تم نیز هست. شما و حریف خود مهره‌های خود را دانه دانه و به ترتیب در صفحه قرار می‌دهید و هر کس اولین خط پیوسته متشکل از پنج مهره را تشکیل دهد، بازی را برده‌است. این بازی را با یک ورق کاغذ خط کشی شده و چند لوبیا و نخود نیز می‌توان انجام داد.
از دیگر مشخصه‌های این بازی‌ها، ارتباط مستقیم آنها با اطلاعات بالای بازیکنان در موضوعات مختلف است. بازی اسم و فامیل، یک بازی قدیمی ایرانی‌ست که همه‌ی ما بارها آن را تجربه نموده‌ایم. در این بازی نیز داستان و تم مشخصی وجود ندارد و قانون آن نیز بسیار ساده است؛ موضوعات مختلف تعیین می‌گردد و یک حرف از حروف الفبا تعیین. سپس هر کس که سریع‌تر برای تمام موضوعات، واژه‌ای بیابد که با آن حرف آغاز می‌شود، بازی را متوقف کرده و امتیازشماری آغاز می‌گردد. بدیهی‌ست که برای پیروزی در این بازی، نیاز به دایره‌ی لغات گسترده و البته سرعت عمل خواهید داشت.
همچنین که در این نوع بازی‌ها، کمتر حضور شانس و یا آیتم‌های تصادفی دیده می‌شود. این عنصر در تمام مثال‌هایی که تا کنون زدیم نیز صادق است. هرچند که بازی‌هایی مانند تخته نرد نیز وجود دارند که بخشی از آن را تاس و در واقع شانس تعیین می‌کند.
به این ترتیب، اصلی‌ترین عناصر شناخت بازی‌های آبستره همان عدم وجود تم و داستان پس زمینه و همچنین وجود مکانیزم‌های اندک و قوانین ساده می‌باشد. این بازی‌ها دقیقا به همان صورت که ترجمه می‌شود، انتزاعی هستند و خیلی کم پیش می‌آید که موارد موجود در آن، در ذهن ما چیزی مشخص را تداعی کنند.
بازی‌های پیشنهادی: Azul، Yinsh، The Duke
ماجراجویی (Adventure)
این سبک از بازی‌ها نیز بسیار مشهور است و همانطور که انتظار می‌رود، مهم‌ترین اتفاق در آن، ماجراجویی‌ست. برای آنکه بدانیم ماجراجویی یعنی چه، لازم نیست راه سختی برویم و اگر یک سر به فرهنگ لغات دهخدا بزنیم، حادثه‌جویی و شرطلبی را در تعریف آن خواهیم دید. به همین صورت نیز در این نوع بازی‌ها، قرار است کلی حادثه را از سر بگذرانیم و خودخواسته به دنبال دردسر برویم! اما اگر بخواهیم دقیق‌تر این سبک از بازی‌ها را بشناسیم باید موارد دیگری را نیز مدنظر قرار دهیم.
این سبک از بازی‌ها معمولا با تمی قهرمانانه همراه هستند و داستانشان اصولا مملو از نشانه‌های فانتزی‌ست. اما شاید این‌ها خیلی برای تشخیص سبک ماجراجویی کمک کننده نباشد. پس این مطلب را در نظر داشته باشید که یکی از المان‌هایی که ما را در تشخیص این سبک تا حد زیادی یاری می‌رساند، عمل جستوجو است. در این سبک، شخصیت‌های بازی مدام در حال جستوجو هستند و برای این کار، به مکان‌های زیاد و عجیبی باید سرک بکشند. پس قاعدتا بازی ما باید یک نقشه هم داشته باشد تا ما در آن به جستوجو و اکتشاف بپردازیم. حالا که همه‌ی این‌ها را در مورد بازی‌های ماجراجویی فهمیدیم، بهتر است این نکته را هم بدانیم که این بازی‌ها معمولا پر از معما و پازل هستند که ما باید آنها را حل کنیم تا ادامه‌ی مسیر برایمان میسر گردد.
در دنیای بازی‌های دیجیتال، مثال برای این سبک بسیار زیاد است. اگر اهل بازی دیجیتال هستید همین حالا به این فکر کنید که کدام بازی‌ها دارای یک نقشه‌ی بزرگ، پر از راه‌ها و مکان‌های متنوع و آشکار یا مخفی‌ست که به ما اجازه می‌دهد در آن جستوجو کنیم، اکتشاف نماییم و از رموز و معماهای متعدد سر در بیاوریم؟ یکی از بارزترین مثال‌ها برای این سبک در دنیای دیجیتال، بازی شاهزاده ایرانی (Prince of Persia) است.
اما برگردیم به دنیای بوردگیم. بازی راز جنگل را به خاطر دارید؟ این بازی زمانی مشهورترین بوردگیم در کشور ما و حتی جهان محسوب می‌شد. یک بازی ماجراجویی کامل که نسبت به زمان خود، بسیار هیجان‌انگیز و سرگرم کننده بود. داستان از این قرار بود که جنگلبانی پیر به دنبال یافتن جانشینی با تدبیر و توانا برای خود، از فرمانروا کمک گرفته و فرمانروا به این منظور رقابتی به راه انداخته است و از داوطلبان می‌خواهد که گنجینه‌های مخفی در جنگل را پیدا کرده و به اطلاع جنگلبان برسانند. از اینجا به بعد هر بازیکنی که زودتر سه گنجینه را پیدا کند و محل آنها را گزارش دهد، برنده و جانشین جنگلبان می‌گردد. خب ملاحظه می‌کنید که همین داستان بازی، سراسر ماجراجویی‌ست. جستوجو برای یافتن گنجینه‌هایی مخفی، سفر در یک نقشه‌ی پر رمز و راز و حل معما از جنس بازی حافظه، مولفه‌های مهم این بازی هستند که حال و هوای ماجراجویی را با خود حمل می‌کنند.
حال که با این سبک از بازی‌ها خصوصا در دنیای بوردگیم آشنا شدیم، باید به این نکته اشاره کنیم که بیشمار بازی ماجراجویی در طی این سال‌ها طراحی و ارائه شده‌اند که هر یک تجربه‌ای بسیار دل‌نشین و جدید را برایمان به ارمغان می‌آورند که یک بازی مانند راز جنگل در کنار آنها، بسیار ساده محسوب می‌شود. پس تجربه این سبک از بازی‌ها را از دست ندهید. برای شروع هم می‌توانید از سه بازی پیشنهادی ما استفاده نمایید.
بازی‌های پیشنهادی: Gloomhaven، Forbidden Desert، Elder Sign
وقتی می‌خواهیم در میان آثار بیشمار موسیقی یا فیلم، یک اثر جدید پیدا کنیم، یکی از راه‌ها این است که سبک مورد علاقه‌ی خود را شناخته و در میان آثار تحت آن سبک به دنبال گزینه‌ی مورد علاقه‌ی خود بگردیم. بوردگیم‌ها نیز مانند هر عرصه‌ی دیگری دارای سبک‌های متنوع می‌باشند که در این سری مقالات، سعی خواهیم کرد شما را با انواع مختلف و مرسوم آنها آشنا کنیم.
قبلا در مقاله‌ای تحت عنوان «هشدار! سبک و مکانیزم را با یکدیگر اشتباه نگیریم» یک تعریف کلی از مکانیزم و سبک ارائه دادیم و تفاوت این دو را بیان کردیم. در آن مقاله نتیجه گرفتیم که سبک یک اثر، حال و هوا و اتمسفر و جنس وقایعی که در آن تجربه خواهیم نمود را مشخص می‌کند و مکانیزم نحوه‌ی تعامل بازیکن با بازی و وقایع موجود در آن را. همچنین طی 5 مقاله، مکانیزم‌های معروف بوردگیم‌ها را معرفی نمودیم. این مقاله نیز سرآغاز شناخت سبک‌های مرسوم در دنیای بوردگیم‌ها خواهد بود و تلاش در آن است که در چند مقاله تمام سبک‌های مهم را به بهترین شکل معرفی نماییم.
بازی‌های انتزاعی (Abstract Strategy)
بعید است کسی باشد که شطرنج را نشناسد. شطرنج یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین و البته پرطرفدار ترین بوردگیم‌هاست و آنقدر بازی محبوب و چالش برانگیزی‌ست که آن را به عنوان یک رشته‌ی ورزشی و تمرینی عالی برای ارتقای قدرت ذهن می‌شمارند. این بازی آنقدر مهم است که افراد برتر آن را استاد بزرگ می‌خوانند و کودکان علاقه‌مند و باهوش را در این رشته‌ی ورزشی پرورش می‌دهند تا در انواع مسابقات کسب مقام کنند. این بازی آنقدر معروف است که حتی افراد بزرگ تاریخ همچون ناپلئون نیز آن را به عنوان یکی از اصلی‌ترین تفریحات خود برگزیده و حتی در آن صاحب سبک شده‌اند. اما شطرنج در چه سبکی‌ست؟
شطرنج یکی از بهترین نمونه‌ها در میان بازی‌های آبستره یا انتزاعی است. بازی‌های انتزاعی معمولا تم و داستان ندارند. در تجربه‌ی بسیاری از بوردگیم‌ها و هنگام خواندن دفترچه‌ی راهنمای آن، به این مورد بر خواهید خورد که ابتدا داستانی در مورد آن تعریف می‌شود که تمی مشخص را دنبال می‌کند و سپس قوانین بازی شرح داده می‌شود. مثلا در دفترچه‌ی یک بازی ممکن است یک داستان معروف مثل بازی تاج و تخت و یا یک داستان خلق شده از ذهن طراح بازی به چشم بخورد. اما در بازی‌های آبستره، چنین داستانی وجود ندارد. شطرنج بی هیچ داستان پس زمینه‌ای آغاز می‌شود و برای شروع آن، تنها کافی‌ست نحوه‌ی حرکت هر مهره را بلد باشیم و رفته رفته می‌فهمیم چگونه با ترکیب آنها، حرکات حریف را دفع کرده و پیروز شویم. هیچ توضیحی در مورد دلیل این تقابل یا حضور شخصیت‌های موجود در بازی ارائه نمی‌شود و تنها چیزی که مشخص است، طراحی بازی بر اساس جنگ‌های باستانی‌ست.
همچنین در این بازی‌ها تنها چند مکانیزم ساده و مستقیم وجود دارد و از هر نوع پیچیدگی در نحوه‌ی بازی پرهیز شده است. به همین شطرنج توجه کنید. تنها چیزی که برای شروع بازی باید بدانید، نحوه‌ی حرکت هر مهره، قوانین زدن مهره‌ی حریف و نحوه‌ی پیروزی در بازی‌ست. حتی انواع اولیه‌ی آن نیز فاقد چندین قانونی که در حال حاضر در این بازی وجود دارد، بوده‌است. یا مثلا در بازی دوز، نه تنها داستانی وجود ندارد بلکه عکس شطرنج نیز که تم جنگ در آن دیده می‌شود، فاقد تم نیز هست. شما و حریف خود مهره‌های خود را دانه دانه و به ترتیب در صفحه قرار می‌دهید و هر کس اولین خط پیوسته متشکل از پنج مهره را تشکیل دهد، بازی را برده‌است. این بازی را با یک ورق کاغذ خط کشی شده و چند لوبیا و نخود نیز می‌توان انجام داد.
از دیگر مشخصه‌های این بازی‌ها، ارتباط مستقیم آنها با اطلاعات بالای بازیکنان در موضوعات مختلف است. بازی اسم و فامیل، یک بازی قدیمی ایرانی‌ست که همه‌ی ما بارها آن را تجربه نموده‌ایم. در این بازی نیز داستان و تم مشخصی وجود ندارد و قانون آن نیز بسیار ساده است؛ موضوعات مختلف تعیین می‌گردد و یک حرف از حروف الفبا تعیین. سپس هر کس که سریع‌تر برای تمام موضوعات، واژه‌ای بیابد که با آن حرف آغاز می‌شود، بازی را متوقف کرده و امتیازشماری آغاز می‌گردد. بدیهی‌ست که برای پیروزی در این بازی، نیاز به دایره‌ی لغات گسترده و البته سرعت عمل خواهید داشت.
همچنین که در این نوع بازی‌ها، کمتر حضور شانس و یا آیتم‌های تصادفی دیده می‌شود. این عنصر در تمام مثال‌هایی که تا کنون زدیم نیز صادق است. هرچند که بازی‌هایی مانند تخته نرد نیز وجود دارند که بخشی از آن را تاس و در واقع شانس تعیین می‌کند.
به این ترتیب، اصلی‌ترین عناصر شناخت بازی‌های آبستره همان عدم وجود تم و داستان پس زمینه و همچنین وجود مکانیزم‌های اندک و قوانین ساده می‌باشد. این بازی‌ها دقیقا به همان صورت که ترجمه می‌شود، انتزاعی هستند و خیلی کم پیش می‌آید که موارد موجود در آن، در ذهن ما چیزی مشخص را تداعی کنند.
بازی‌های پیشنهادی: Azul، Yinsh، The Duke
ماجراجویی (Adventure)
این سبک از بازی‌ها نیز بسیار مشهور است و همانطور که انتظار می‌رود، مهم‌ترین اتفاق در آن، ماجراجویی‌ست. برای آنکه بدانیم ماجراجویی یعنی چه، لازم نیست راه سختی برویم و اگر یک سر به فرهنگ لغات دهخدا بزنیم، حادثه‌جویی و شرطلبی را در تعریف آن خواهیم دید. به همین صورت نیز در این نوع بازی‌ها، قرار است کلی حادثه را از سر بگذرانیم و خودخواسته به دنبال دردسر برویم! اما اگر بخواهیم دقیق‌تر این سبک از بازی‌ها را بشناسیم باید موارد دیگری را نیز مدنظر قرار دهیم.
این سبک از بازی‌ها معمولا با تمی قهرمانانه همراه هستند و داستانشان اصولا مملو از نشانه‌های فانتزی‌ست. اما شاید این‌ها خیلی برای تشخیص سبک ماجراجویی کمک کننده نباشد. پس این مطلب را در نظر داشته باشید که یکی از المان‌هایی که ما را در تشخیص این سبک تا حد زیادی یاری می‌رساند، عمل جستوجو است. در این سبک، شخصیت‌های بازی مدام در حال جستوجو هستند و برای این کار، به مکان‌های زیاد و عجیبی باید سرک بکشند. پس قاعدتا بازی ما باید یک نقشه هم داشته باشد تا ما در آن به جستوجو و اکتشاف بپردازیم. حالا که همه‌ی این‌ها را در مورد بازی‌های ماجراجویی فهمیدیم، بهتر است این نکته را هم بدانیم که این بازی‌ها معمولا پر از معما و پازل هستند که ما باید آنها را حل کنیم تا ادامه‌ی مسیر برایمان میسر گردد.
در دنیای بازی‌های دیجیتال، مثال برای این سبک بسیار زیاد است. اگر اهل بازی دیجیتال هستید همین حالا به این فکر کنید که کدام بازی‌ها دارای یک نقشه‌ی بزرگ، پر از راه‌ها و مکان‌های متنوع و آشکار یا مخفی‌ست که به ما اجازه می‌دهد در آن جستوجو کنیم، اکتشاف نماییم و از رموز و معماهای متعدد سر در بیاوریم؟ یکی از بارزترین مثال‌ها برای این سبک در دنیای دیجیتال، بازی شاهزاده ایرانی (Prince of Persia) است.
اما برگردیم به دنیای بوردگیم. بازی راز جنگل را به خاطر دارید؟ این بازی زمانی مشهورترین بوردگیم در کشور ما و حتی جهان محسوب می‌شد. یک بازی ماجراجویی کامل که نسبت به زمان خود، بسیار هیجان‌انگیز و سرگرم کننده بود. داستان از این قرار بود که جنگلبانی پیر به دنبال یافتن جانشینی با تدبیر و توانا برای خود، از فرمانروا کمک گرفته و فرمانروا به این منظور رقابتی به راه انداخته است و از داوطلبان می‌خواهد که گنجینه‌های مخفی در جنگل را پیدا کرده و به اطلاع جنگلبان برسانند. از اینجا به بعد هر بازیکنی که زودتر سه گنجینه را پیدا کند و محل آنها را گزارش دهد، برنده و جانشین جنگلبان می‌گردد. خب ملاحظه می‌کنید که همین داستان بازی، سراسر ماجراجویی‌ست. جستوجو برای یافتن گنجینه‌هایی مخفی، سفر در یک نقشه‌ی پر رمز و راز و حل معما از جنس بازی حافظه، مولفه‌های مهم این بازی هستند که حال و هوای ماجراجویی را با خود حمل می‌کنند.
حال که با این سبک از بازی‌ها خصوصا در دنیای بوردگیم آشنا شدیم، باید به این نکته اشاره کنیم که بیشمار بازی ماجراجویی در طی این سال‌ها طراحی و ارائه شده‌اند که هر یک تجربه‌ای بسیار دل‌نشین و جدید را برایمان به ارمغان می‌آورند که یک بازی مانند راز جنگل در کنار آنها، بسیار ساده محسوب می‌شود. پس تجربه این سبک از بازی‌ها را از دست ندهید. برای شروع هم می‌توانید از سه بازی پیشنهادی ما استفاده نمایید.
بازی‌های پیشنهادی: Gloomhaven، Forbidden Desert، Elder Sign
دیدگاه شما