اتحاد به سبک ژاپنی: نقد و بررسی بردگیم Sekigahara: The Unification of Japan
بازی سکیگاهارا یکی از شاهکار‌های دنیای بازی‌های رومیزی است که گویی هیچ چیزی در آن کم و زیاد نیست. ایراد گرفتن از این بازی بسیار سخت و حتی ناجوانمردانه است و همین ایرادات کوچک و جزئی هم نمی‌توانند از ارزش کلی این اثر بکاهند. بازی سکیگاهارا به واسطه عمق فوق‌العاده‌ی گیم‌پلی، سادگی نسبی و خوشایند قوانین و همچنین تکرار پذیری بسیار بالا، یک بازی رومیزی کامل است که نمی‌توان آن را چیزی جز شاهکار نامید و داشتن آن را در قفسه‌ی بازی‌ها، به تمامی علاقه‌مندان به بازی‌های دو نفره و جنگی توصیه می‌کنم.
مقدمه
وقتی که صحبت از تاریخ ژاپن به میان می‌آید، معمولا تنها چیزی که مردم به یاد می‌آورند، جز سامورایی‌ها، نینجا‌ها و بمباران هیروشیما و ناگازاکی نیست و کمتر کسی است که اطلاعات چندانی راجع به وقایع تاریخی این کشور کهن داشته باشد (البته در اینجا قشر علاقه‌مند به ژاپن در نظر گرفته نشده و قطعا این دسته افراد اطلاعات بسیاری در این مورد دارند). البته به طور کلی، جلوه‌ای که طی سال‌های اخیر از ژاپن در رسانه‌ها برای مردم آماده‌سازی شده، نقش مهمی در کمرنگ کردن دانش مردم نسبت به تاریخ این کشور داشته‌است؛ عمده‌ی چیزی که هر روزه از ژاپن می‌شنویم، مردمی سختکوش، شرایط زندگی دشوار و خوابیدن در هتل‌های کپسولی، تکنولوژی‌های پیشرفته، انیمه‌ها و بازی‌های متفاوت از ذائقه‌ی عموم است. این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که کشور ژاپن، دارای یکی از کهن‌ترین و متفاوت‌ترین فرهنگ‌های تاریخی میان ملل دنیا است و پایداری این کشور و عبور آن از پس بسیاری از مشکلات طبیعی و انسانی، فرهنگی غنی و جذاب برای آن به ارمغان آورده‌است.
یکی از مهمترین اتفاقات تاریخ ژاپن، نبرد سکیگاهارا (Sekigahara) است که از آن به عنوان بزرگترین نبرد داخلی ژاپن یاد می‌شود. طی این نبرد سهمگین، حدود ۱۶۰ هزار نفر مرد جنگی در دو جبهه با یکدیگر پیکار کردند تا سرنوشت کشور ژاپن را برای همیشه تغییر دهند. در نهایت، نیرو‌های نظامی خاندان‌های شرقی ژاپن به رهبری توکوگاوا ایه‌یاسو، توانستند بر خاندان‌های غربی به رهبری ایشیدا میتسوناری پیروز شده و دوره‌ای جدید را به تاریخ ژاپن بیافزایند؛ دوره‌ی شوگان سالاری توکوگاوا، معروف به «دوره‌ی ادو» که بیش از ۲۵۰ سال به طول انجامید.
در این مقاله قصد دارم تا به نقد و بررسی عنوانی بپردازم که با تمرکز بر روی همین نبرد سرنوشت‌ساز و تاریخی طراحی شده و روایتگر کشمکش‌ها، درگیری‌ها و لشکرکشی‌های انجام شده طی ۷ هفتهی حیاتی تاریخ ژاپن است که در انتهای آن، نبرد سکیگاهارا به وقوع پیوست. این بازی رومیزی که سکیگاهارا: اتحاد ژاپن (Sekigahara: The Unification of Japan) نام دارد، یک بازی رومیزی ۲ نفره در ژانر وارگیم (Wargame) یا بازی جنگی به شمار می‌رود که در سال ۲۰۱۱ توسط آقای مت کالکینز (Matt Calkins)، مدیر یک شرکت توسعه‌ی نرم‌افزاری طراحی شد و کمپانی شناخته شده‌ی جی.ام.تی (G.M.T) که به نوعی بزرگترین نام در میان تولیدکنندگان بازی‌های جنگی به شمار می‌رود، این عنوان را منتشر کرد. در ادامه‌ی این مطلب، با نقد و بررسی بازی رومیزی «سکیگاهارا» با ما همراه باشید.
جی.ام.تی، جی.ام.تی است
در ابتدا باید بگویم که برای لذت بردن از بازی سکیگاهارا، شما نیاز به آشنایی حداقلی با اتفاقات تاریخی نبرد سکیگاهارا و وقایع رخ داده طی ۷ هفتهی لشکرکشی‌ها دارید؛ چرا که تقریبا تک تک المان‌های موجود در گیم‌پلی بازی رویکردی تماتیک داشته و با وجود آنکه در ظاهر، تمام گیم‌پلی بازی حال و هوایی انتزاعی دارد، اما دلایل تماتیک آنقدر خوب در دل گیم‌پلی جا خوش کرده‌اند که با دانستن پیش زمینه‌ی داستانی، به راحتی می‌توانید حس و حال شرایط نبرد را درک کنید و خود را جای فرماندهان هر دو سو قرار دهید. البته اگر اطلاعات تاریخی چندانی در مورد تاریخ ژاپن ندارید اما در عین حال به تجربه‌ی بازی سکیگاهارا علاقه‌مند هستید، هیچ جای نگرانی نیست، چرا که در انتهای کتابچه‌ی راهنمای این بازی، به طور مختصر و مفید، وقایع و اتفاقات این برهه‌ی تاریخی شرح داده شده و حتی توضیحات اضافه‌تری راجع به تسلیحات، شیوه‌های جنگی، اتفاقات فرعی و همچنین پیش زمینه‌های نبرد سکیگاهارا، در بخش انتهایی کتابچه‌ی راهنما وجود دارد.
حال که صحبت از کتابچه‌ی راهنما به میان آمد، بد نیست بررسی را از همین بخش شروع کنیم. کتابچه‌ی راهنمای بازی سکیگاهارا مانند تمام بازی‌های دیگر کمپانی GMT، با سایر کتابچه‌های راهنمایی که در بازی‌های روزمره می‌بینیم متفاوت است. به طور کلی قوانین و مقررات بازی در این کتابچه کاملا توضیح داده شده و حتی دو شیت (Sheet) نسبتا بزرگ از خلاصه‌ی فرایند بازی و قوانین فراموش شونده وجود دارد که در طول اولین تجربه‌های این بردگیم، کمک شایانی به بازیکنان می‌کند. اما نکته‌ای مهم که راجع به بازی‌های جنگی باید به آن دقت کرد، آن است که در هر صورت، بازی‌بازان برای فراگیری بخشی از مطالبی که برای تجربه‌ی عمیق‌تر بازی آن‌ها را نیاز دارند، باید سراغ انجمن‌ها و بخش‌های «پرسش‌های متداول» (F.A.Q.) مربوط به همان بازی روند. حتی بعضی از اوقات می‌توان کتابچه‌های قوانینی یافت که تماما توسط طرفداران نوشته شده و نکته‌های ارزنده در میان مطالب آن‌ها می‌توان یافت. بنابراین هرچند که کتابچه‌ی قوانین بازی سکیگاهارا خوب و منظم نوشته شده و با خواندن آن به راحتی امکان تجربه‌ی بازی را دارید، اما برای داشتن عمیق‌ترین تجربه و درک کردن بعضی از استراتژی‌ها و قابلیت‌های نهفته در بازی، بدون شک نیاز به اینکه کمی در اینترنت کاوش کنید وجود دارد.
دایمیوها: اربابان فئودالی
بازی سکیگاهارا یک عنوان تماما دو نفره است. یک بازیکن رهبری جناح خاندان‌های شرقی به رهبری قدرتمندترین دایمیو ژاپن، یعنی توکوگاوا ایه‌یاسو را در دست می‌گیرد که هدف او کشتن شخص ایشیدا میتسوناری و یا دستگیر کردن «توتویومی هیده‌یوری»، جانشین شوگان متوفی «توتویومی هیده‌یوشی» است که دایمیوهای غربی در تلاشند تا با حمایت و در قدرت نگه داشتن او، خودشان در پس پرده ژاپن را اداره کنند. از سوی دیگر، یک بازیکن کنترل ایشیدا میتسوناری با همراهی طوایف غربی ژاپن را در دست می‌گیرد که هدف او کشتن شخص توکوگاوا ایه‌یاسو است.
بازی طی ۱۴ دور انجام می‌شود که هر ۲ دور از بازی، نمایانگر یک هفته از وقایع آن برهه‌ی تاریخی است. اگر هر زمانی در طول بازی، یک بازیکن موفق به دستیابی به هدف خود شود، بلافاصله بازی به اتمام رسیده و بازیکن مورد نظر پیروز میدان می‌شود. اما در صورتی که در طول بازی هیچ‌کدام از دو بازیکن موفق به دستیابی به هدف اصلی خود نشوند، برنده یا بازنده‌ی بازی بر اساس امتیاز تعیین خواهد شد؛ به این صورت که هر قلعه‌ی تحت تصرف ۲ امتیاز و هر ناحیه‌ی تهیه‌ی تدارکات تحت تصرف یک امتیاز برای بازیکنان به همراه خواهد داشت و بازیکن با بیشترین امتیاز پیروز میدان خواهد شد.
بازی سکیگاهارا یک عنوان بلاک وارگیم (Block Wargame) به شمار می‌آید که در آن، نیرو‌های نظامی با استفاده از بلوک‌های چوبی نمایش داده می‌شوند. خاصیت استفاده از بلوک‌ها (Blocks) در بازی‌های جنگی، آن است که بازیکنان می‌توانند پیش از آغاز درگیری با دشمن، هویت نیرو‌هایشان را پنهان نگاه دارند؛ به بیان دقیق‌تر، علت اصلی استفاده از بلوک‌ها، پیاده سازی شرایط ناآگاهی فرماندهان طرفین از محتوا و قابلیت حقیقی هر دسته از نیرو‌های دشمن و اکتفا به دانستن تعداد نیرو‌ها در جنگ حقیقی است که اصطلاحا به آن مه جنگ (Fog of War) می‌گویند. استفاده از این سیستم موجب شده تا بازیکنان بتوانند در طول بازی از بلوف زدن و همچنین استنتاج استفاده کنند یا حتی با ایجاد درگیری‌های جزئی، تلاش کنند تا موقعیت و دسته‌ی رهبر اصلی نیرو‌های دشمن را شناسایی کنند. هر بلوک از نیرو‌ها مربوط به یکی از چهار خاندان متحد با هر جناح است؛ خاندان‌های مائدا، فوکوشیما، توکوگاوا و داته، همگی در جبهه‌ی توکوگاوا ایه‌یاسو قرار دارند و جز خاندان‌های شرقی به شمار می‌روند. در جناح حریف اما چهار خاندان موری، اوکیتا، کوبایاکاوا و اوزه‌گی قرار دارند که خاندان‌های غربی و جناح ایشیدا میتسوناری را تشکیل می‌دهند. هر کدام از بلوک‌های بازی، جز یکی از این خاندان‌ها به شمار می‌رود (به غیر از دو بلوک در بازی که یکی از آن‌ها بلوک خود ایشیدا میتسوناری و دیگری نیرو‌های ویژه‌ی توکوگاوا با نام رد دویلز (Red Devils) است) و هرکدام توان رزمی بین یک الی ۳ دارند. بعضی از بلوک‌ها نیز دارای توان رزمی یک هستند، اما در کنار خود نشان تفنگ و یا سواره نظام دارند که می‌توانند عملکردی قدرتمند در برخی نبردها داشته باشند.
صفحه‌ی بازی شامل بخشی از نقشه‌ی ژاپن است که در آن، شهرها و مناطقی که درگیر این نبرد بودند وجود دارد. نقشه‌ی بازی در یک سمت قلعه‌ی اوزاکا و شهر کیوتو و در سوی دیگر شهر ادو را در خود جای داده‌است. همچنین مناطقی نظیر کیوشو، ماتسوموتو، دو شاهراه اصلی ژاپن یعنی توکایدو و ناکاسندو، شهرها و قلعه‌های کوچکتر و همچنین مسیر‌های ارتباطی بین تمامی این نواحی را در خود جای داده‌است. برای حرکت دادن نیرو‌ها در این بازی از مکانیزم حرکت نقطه به نقطه (Point to Point Movement) استفاده شده که با توجه به تاکتیکال نبودن نبرد‌های بازی، کاملا منطقی به نظر می‌رسد و به خوبی در گیم‌پلی بازی جا خوش کرده‌است. نیرو‌ها در این بازی به میزان متغییری توان حرکتی دارند؛ به عنوان مثال، آغاز حرکت از یک قلعه و یا به همراه یک رهبر به میزان توان حرکت نیرو‌ها می‌افزاید، در حالی که بیشتر شدن تعداد بلوک‌ها در یک لشکر به خاطر لجستیک سنگین، توان حرکتی را کاهش می‌دهد.
اما تمام اجزا بازی در نهایت نقش ابزاری را دارند که بدون استفاده از کارت‌های بازی غیر فعالند. هر بازیکن دسته کارت‌هایی جداگانه دارد که با استفاده از آن‌ها، نیرو‌های خود را فعال می‌کند و در هنگام نبرد به آن‌ها فرمان می‌دهد. کارت‌ها هرکدام دارای یک عدد بوده و هرکدامشان مربوط به یکی از خاندان‌های تحت کنترل بازیکن هستند. بازیکنان با سوزاندن کارت‌ها می‌توانند به نیرو‌های بیشتری فرمان دهند و یا آن‌ها را بیشتر از حد معمول حرکت دهند. همچنین در زمان نبرد، بازیکن به شرطی می‌تواند نیرو‌های خود را وارد جنگ کند که کارتی از خاندان آن نیرو در اختیار داشته باشد و در غیر این صورت، نیروی نام برده وارد جنگ نخواهد شد. اما کارت دیگری که در بازی وجود دارد که کارت وفاداری (Loyalty Card) نامیده می‌شود. این کارت یکی از مواردی است که می‌تواند ورق نبرد را برگرداند. وقتی که دشمن در حال احضار یک بلوک نیرو خاص به میدان مبارزه است، بازیکن این قابلیت را دارد که در صورت دلخواه و در اختیار داشتن کارت وفاداری، از آن کارت استفاده کند. در این صورت، اگر حریف یک کارت دیگر از همان خاندان در دست خود داشته باشد، آن را نشان داده و اتفاقی نمی‌افتد؛ اما اگر کارت دیگری از آن خاندان در دست خود نداشته باشد، بلوکی که وی به زمین بازی فراخوانده، به او خیانت می‌کند و قدرت آن نیرو، به توان بازیکن حریف اضافه می‌شود.
اولین باری که مشغول به تجربه‌ی سکیگاهارا شدم، با توجه به اینکه بازی دارای سناریوهای متعدد نبوده و تعدادی سربازان در هر بار بازی، حرکت خود را از شهر مشخص شده‌ای آغاز می‌کنند، حدس می‌زدم که پس از چند دست بازی کردن از آن خسته بشوم. البته در نهایت پس از گذشت حدود دو هفته و نزدیک به ۲۰ بار (!) بازی کردن سکیگاهارا، به خاطر محدودیت زمانی و لزوم تجربه‌ی عناوین دیگر مجبور شدیم که برای مدتی سکیگاهارا بازی نکنیم. بازی سکیگاهارا بیش از هر عنوان بازی جنگی‌ای که تا کنون دیده‌ام تکرار پذیر است و هرگز دو تجربه‌ی آن شبیه یکدیگر نمی‌شود. شما می‌توانید از استراتژی‌های نامحدودی استفاده کنید و به معنای واقعی کلمه، تاریخ را از نو بنویسید. گیم‌پلی بازی سکیگاهارا به نسبت بازی‌های جنگی تخصصی، بسیار ساده است و نیازی به دانش زبان انگلیسی در طول بازی ندارد. سکیگاهارا حتی در مقایسه با یورو-گیم‌ها نیز عنوان چندان سختی به حساب نمی‌آید، اما با این وجود عمق گیم‌پلی این بازی بسیار زیاد است و کاملا ارزش زمانی که برای یادگیری آن می‌گذارید را دارد.
در مجموع سکیگاهارا را از لحاظ گیم‌پلی می‌توان یک شاهکار به تمام معنا خواند که تک تک مکانیزم‌های آن به مانند یک موتور بی‌نقص در کنار یکدیگر کار می‌کنند و در عین حال، با تم و فضاسازی بازی کاملا مرتبط بوده و تماتیک هستند. این عنوان در حدی هوشمندانه طراحی شده که حتی مسئله‌ای مانند «امکان بدست نیاوردن کارت‌های مورد نیاز در بسیاری از نبردها» نیز در آن دلیل تماتیکی خاص خود را دارد و به هیچ عنوان به تجربه‌ی بازی لطمه وارد نمی‌کند. جدا از تمام این مسائل، گیم‌پلی بازی متوازن، لذت بخش و کاملا سرگرم‌کننده است که می‌توان آن را به سادگی آموخت، با تفکر عمیق بازی کرد و از فرایند یکپارچه‌ی گیم‌پلی آن لذت برد. تمام این‌ها در کنار هم مهر تاییدی بر کیفیت این بازی‌اند و بدون اغراق می‌توان سکیگاهارا را یکی از بهترین بازی‌های جنگی تاریخ دانست.
سادگی جنگی، زیبایی ژاپنی
در بخش تصویرسازی اما سکیگاهارا بازی بسیار عجیبی است. از یک سو، بازی‌های جنگی سطح بالا معمولا از تصویرسازی بسیار ضعیف و کامپوننت‌های نسبتا بی‌کیفیتی برخوردارند. این اتفاق در دنیای وارگیم‌ها امری بدیهی است و تقریبا هیچ مخاطب وارگیمی را نمی‌توان یافت که در انتخاب بازی خود، به موارد ظاهری دقت کند. اما در مورد سکیگاهارا قضیه متفاوت است. طراحی بصری بازی بسیار ساده و شاید حتی نازیبا است، اما با این وجود، جادویی خاص در خود دارد که می‌تواند حس قدیمی بودن و حضور در دوران ژاپن فئودالی را به خوبی و با سادگی تمام انتقال دهد. اما در بخش کامپوننت‌ها باید گفت که سکیگاهارا از این لحاظ یک عنوان خوش‌کیفیت میان بازی‌های جنگی به شمار می‌آید. بلوک‌های چوبی بسیار با کیفیت، کارت‌ها و صفحه‌ی بازی خوش ساخت، همگی نشانگر توجه به کیفیت در این محصول از سوی تولیدکننده بوده‌است. بنابراین می‌توان گفت بازی سکیگاهارا هرچند که در قیاس با عناوین روزمره‌ی دنیای بازی‌های رومیزی، حرف چندانی از لحاظ زیبایی برای گفتن ندارد، اما به عنوان یک وارگیم نمره‌ای بیش از حد نیاز برای قبولی را دریافت می‌کند.
نمره‌ی بازی مدیا: ۱۰/۱۰ (شاهکار)
نقاط قوت
گیم‌پلی بسیار گیرا و تکرار پذیر
روند بازی کاملا تاریخی و تماتیک
قوانین و روند بازی به نسبت ساده و مستقل از زبان، اما بسیار عمیق
توجه کافی به ویژگی‌های ظاهری به عنوان یک وارگیم
جریان بازی یکپارچه با وجود بهره‌گیری از فازهای مختلف
نقاط ضعف
خطر به دست نیاوردن کارت‌های مورد نیاز برای نبرد در برخی موقعیت‌های حساس
جمع بندی
بازی سکیگاهارا یکی از شاهکار‌های دنیای بازی‌های رومیزی است که گویی هیچ چیزی در آن کم و زیاد نیست. ایراد گرفتن از این بازی بسیار سخت و حتی ناجوانمردانه (!) است و همین ایرادات کوچک و جزئی هم نمی‌توانند از ارزش کلی این اثر بکاهند. بازی سکیگاهارا به واسطه عمق فوق‌العاده‌ی گیم‌پلی، سادگی نسبی و خوشایند قوانین و همچنین تکرار پذیری بسیار بالا، یک بازی رومیزی کامل است که نمی‌توان آن را چیزی جز شاهکار نامید و داشتن آن را در قفسه‌ی بازی‌ها، به تمامی علاقه‌مندان به بازی‌های دو نفره و جنگی توصیه می‌کنم.
نویسنده: فرنام فرتوت
بازی سکیگاهارا یکی از شاهکار‌های دنیای بازی‌های رومیزی است که گویی هیچ چیزی در آن کم و زیاد نیست. ایراد گرفتن از این بازی بسیار سخت و حتی ناجوانمردانه است و همین ایرادات کوچک و جزئی هم نمی‌توانند از ارزش کلی این اثر بکاهند. بازی سکیگاهارا به واسطه عمق فوق‌العاده‌ی گیم‌پلی، سادگی نسبی و خوشایند قوانین و همچنین تکرار پذیری بسیار بالا، یک بازی رومیزی کامل است که نمی‌توان آن را چیزی جز شاهکار نامید و داشتن آن را در قفسه‌ی بازی‌ها، به تمامی علاقه‌مندان به بازی‌های دو نفره و جنگی توصیه می‌کنم.
مقدمه
وقتی که صحبت از تاریخ ژاپن به میان می‌آید، معمولا تنها چیزی که مردم به یاد می‌آورند، جز سامورایی‌ها، نینجا‌ها و بمباران هیروشیما و ناگازاکی نیست و کمتر کسی است که اطلاعات چندانی راجع به وقایع تاریخی این کشور کهن داشته باشد (البته در اینجا قشر علاقه‌مند به ژاپن در نظر گرفته نشده و قطعا این دسته افراد اطلاعات بسیاری در این مورد دارند). البته به طور کلی، جلوه‌ای که طی سال‌های اخیر از ژاپن در رسانه‌ها برای مردم آماده‌سازی شده، نقش مهمی در کمرنگ کردن دانش مردم نسبت به تاریخ این کشور داشته‌است؛ عمده‌ی چیزی که هر روزه از ژاپن می‌شنویم، مردمی سختکوش، شرایط زندگی دشوار و خوابیدن در هتل‌های کپسولی، تکنولوژی‌های پیشرفته، انیمه‌ها و بازی‌های متفاوت از ذائقه‌ی عموم است. این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که کشور ژاپن، دارای یکی از کهن‌ترین و متفاوت‌ترین فرهنگ‌های تاریخی میان ملل دنیا است و پایداری این کشور و عبور آن از پس بسیاری از مشکلات طبیعی و انسانی، فرهنگی غنی و جذاب برای آن به ارمغان آورده‌است.
یکی از مهمترین اتفاقات تاریخ ژاپن، نبرد سکیگاهارا (Sekigahara) است که از آن به عنوان بزرگترین نبرد داخلی ژاپن یاد می‌شود. طی این نبرد سهمگین، حدود ۱۶۰ هزار نفر مرد جنگی در دو جبهه با یکدیگر پیکار کردند تا سرنوشت کشور ژاپن را برای همیشه تغییر دهند. در نهایت، نیرو‌های نظامی خاندان‌های شرقی ژاپن به رهبری توکوگاوا ایه‌یاسو، توانستند بر خاندان‌های غربی به رهبری ایشیدا میتسوناری پیروز شده و دوره‌ای جدید را به تاریخ ژاپن بیافزایند؛ دوره‌ی شوگان سالاری توکوگاوا، معروف به «دوره‌ی ادو» که بیش از ۲۵۰ سال به طول انجامید.
در این مقاله قصد دارم تا به نقد و بررسی عنوانی بپردازم که با تمرکز بر روی همین نبرد سرنوشت‌ساز و تاریخی طراحی شده و روایتگر کشمکش‌ها، درگیری‌ها و لشکرکشی‌های انجام شده طی ۷ هفتهی حیاتی تاریخ ژاپن است که در انتهای آن، نبرد سکیگاهارا به وقوع پیوست. این بازی رومیزی که سکیگاهارا: اتحاد ژاپن (Sekigahara: The Unification of Japan) نام دارد، یک بازی رومیزی ۲ نفره در ژانر وارگیم (Wargame) یا بازی جنگی به شمار می‌رود که در سال ۲۰۱۱ توسط آقای مت کالکینز (Matt Calkins)، مدیر یک شرکت توسعه‌ی نرم‌افزاری طراحی شد و کمپانی شناخته شده‌ی جی.ام.تی (G.M.T) که به نوعی بزرگترین نام در میان تولیدکنندگان بازی‌های جنگی به شمار می‌رود، این عنوان را منتشر کرد. در ادامه‌ی این مطلب، با نقد و بررسی بازی رومیزی «سکیگاهارا» با ما همراه باشید.
جی.ام.تی، جی.ام.تی است
در ابتدا باید بگویم که برای لذت بردن از بازی سکیگاهارا، شما نیاز به آشنایی حداقلی با اتفاقات تاریخی نبرد سکیگاهارا و وقایع رخ داده طی ۷ هفتهی لشکرکشی‌ها دارید؛ چرا که تقریبا تک تک المان‌های موجود در گیم‌پلی بازی رویکردی تماتیک داشته و با وجود آنکه در ظاهر، تمام گیم‌پلی بازی حال و هوایی انتزاعی دارد، اما دلایل تماتیک آنقدر خوب در دل گیم‌پلی جا خوش کرده‌اند که با دانستن پیش زمینه‌ی داستانی، به راحتی می‌توانید حس و حال شرایط نبرد را درک کنید و خود را جای فرماندهان هر دو سو قرار دهید. البته اگر اطلاعات تاریخی چندانی در مورد تاریخ ژاپن ندارید اما در عین حال به تجربه‌ی بازی سکیگاهارا علاقه‌مند هستید، هیچ جای نگرانی نیست، چرا که در انتهای کتابچه‌ی راهنمای این بازی، به طور مختصر و مفید، وقایع و اتفاقات این برهه‌ی تاریخی شرح داده شده و حتی توضیحات اضافه‌تری راجع به تسلیحات، شیوه‌های جنگی، اتفاقات فرعی و همچنین پیش زمینه‌های نبرد سکیگاهارا، در بخش انتهایی کتابچه‌ی راهنما وجود دارد.
حال که صحبت از کتابچه‌ی راهنما به میان آمد، بد نیست بررسی را از همین بخش شروع کنیم. کتابچه‌ی راهنمای بازی سکیگاهارا مانند تمام بازی‌های دیگر کمپانی GMT، با سایر کتابچه‌های راهنمایی که در بازی‌های روزمره می‌بینیم متفاوت است. به طور کلی قوانین و مقررات بازی در این کتابچه کاملا توضیح داده شده و حتی دو شیت (Sheet) نسبتا بزرگ از خلاصه‌ی فرایند بازی و قوانین فراموش شونده وجود دارد که در طول اولین تجربه‌های این بردگیم، کمک شایانی به بازیکنان می‌کند. اما نکته‌ای مهم که راجع به بازی‌های جنگی باید به آن دقت کرد، آن است که در هر صورت، بازی‌بازان برای فراگیری بخشی از مطالبی که برای تجربه‌ی عمیق‌تر بازی آن‌ها را نیاز دارند، باید سراغ انجمن‌ها و بخش‌های «پرسش‌های متداول» (F.A.Q.) مربوط به همان بازی روند. حتی بعضی از اوقات می‌توان کتابچه‌های قوانینی یافت که تماما توسط طرفداران نوشته شده و نکته‌های ارزنده در میان مطالب آن‌ها می‌توان یافت. بنابراین هرچند که کتابچه‌ی قوانین بازی سکیگاهارا خوب و منظم نوشته شده و با خواندن آن به راحتی امکان تجربه‌ی بازی را دارید، اما برای داشتن عمیق‌ترین تجربه و درک کردن بعضی از استراتژی‌ها و قابلیت‌های نهفته در بازی، بدون شک نیاز به اینکه کمی در اینترنت کاوش کنید وجود دارد.
دایمیوها: اربابان فئودالی
بازی سکیگاهارا یک عنوان تماما دو نفره است. یک بازیکن رهبری جناح خاندان‌های شرقی به رهبری قدرتمندترین دایمیو ژاپن، یعنی توکوگاوا ایه‌یاسو را در دست می‌گیرد که هدف او کشتن شخص ایشیدا میتسوناری و یا دستگیر کردن «توتویومی هیده‌یوری»، جانشین شوگان متوفی «توتویومی هیده‌یوشی» است که دایمیوهای غربی در تلاشند تا با حمایت و در قدرت نگه داشتن او، خودشان در پس پرده ژاپن را اداره کنند. از سوی دیگر، یک بازیکن کنترل ایشیدا میتسوناری با همراهی طوایف غربی ژاپن را در دست می‌گیرد که هدف او کشتن شخص توکوگاوا ایه‌یاسو است.
بازی طی ۱۴ دور انجام می‌شود که هر ۲ دور از بازی، نمایانگر یک هفته از وقایع آن برهه‌ی تاریخی است. اگر هر زمانی در طول بازی، یک بازیکن موفق به دستیابی به هدف خود شود، بلافاصله بازی به اتمام رسیده و بازیکن مورد نظر پیروز میدان می‌شود. اما در صورتی که در طول بازی هیچ‌کدام از دو بازیکن موفق به دستیابی به هدف اصلی خود نشوند، برنده یا بازنده‌ی بازی بر اساس امتیاز تعیین خواهد شد؛ به این صورت که هر قلعه‌ی تحت تصرف ۲ امتیاز و هر ناحیه‌ی تهیه‌ی تدارکات تحت تصرف یک امتیاز برای بازیکنان به همراه خواهد داشت و بازیکن با بیشترین امتیاز پیروز میدان خواهد شد.
بازی سکیگاهارا یک عنوان بلاک وارگیم (Block Wargame) به شمار می‌آید که در آن، نیرو‌های نظامی با استفاده از بلوک‌های چوبی نمایش داده می‌شوند. خاصیت استفاده از بلوک‌ها (Blocks) در بازی‌های جنگی، آن است که بازیکنان می‌توانند پیش از آغاز درگیری با دشمن، هویت نیرو‌هایشان را پنهان نگاه دارند؛ به بیان دقیق‌تر، علت اصلی استفاده از بلوک‌ها، پیاده سازی شرایط ناآگاهی فرماندهان طرفین از محتوا و قابلیت حقیقی هر دسته از نیرو‌های دشمن و اکتفا به دانستن تعداد نیرو‌ها در جنگ حقیقی است که اصطلاحا به آن مه جنگ (Fog of War) می‌گویند. استفاده از این سیستم موجب شده تا بازیکنان بتوانند در طول بازی از بلوف زدن و همچنین استنتاج استفاده کنند یا حتی با ایجاد درگیری‌های جزئی، تلاش کنند تا موقعیت و دسته‌ی رهبر اصلی نیرو‌های دشمن را شناسایی کنند. هر بلوک از نیرو‌ها مربوط به یکی از چهار خاندان متحد با هر جناح است؛ خاندان‌های مائدا، فوکوشیما، توکوگاوا و داته، همگی در جبهه‌ی توکوگاوا ایه‌یاسو قرار دارند و جز خاندان‌های شرقی به شمار می‌روند. در جناح حریف اما چهار خاندان موری، اوکیتا، کوبایاکاوا و اوزه‌گی قرار دارند که خاندان‌های غربی و جناح ایشیدا میتسوناری را تشکیل می‌دهند. هر کدام از بلوک‌های بازی، جز یکی از این خاندان‌ها به شمار می‌رود (به غیر از دو بلوک در بازی که یکی از آن‌ها بلوک خود ایشیدا میتسوناری و دیگری نیرو‌های ویژه‌ی توکوگاوا با نام رد دویلز (Red Devils) است) و هرکدام توان رزمی بین یک الی ۳ دارند. بعضی از بلوک‌ها نیز دارای توان رزمی یک هستند، اما در کنار خود نشان تفنگ و یا سواره نظام دارند که می‌توانند عملکردی قدرتمند در برخی نبردها داشته باشند.
صفحه‌ی بازی شامل بخشی از نقشه‌ی ژاپن است که در آن، شهرها و مناطقی که درگیر این نبرد بودند وجود دارد. نقشه‌ی بازی در یک سمت قلعه‌ی اوزاکا و شهر کیوتو و در سوی دیگر شهر ادو را در خود جای داده‌است. همچنین مناطقی نظیر کیوشو، ماتسوموتو، دو شاهراه اصلی ژاپن یعنی توکایدو و ناکاسندو، شهرها و قلعه‌های کوچکتر و همچنین مسیر‌های ارتباطی بین تمامی این نواحی را در خود جای داده‌است. برای حرکت دادن نیرو‌ها در این بازی از مکانیزم حرکت نقطه به نقطه (Point to Point Movement) استفاده شده که با توجه به تاکتیکال نبودن نبرد‌های بازی، کاملا منطقی به نظر می‌رسد و به خوبی در گیم‌پلی بازی جا خوش کرده‌است. نیرو‌ها در این بازی به میزان متغییری توان حرکتی دارند؛ به عنوان مثال، آغاز حرکت از یک قلعه و یا به همراه یک رهبر به میزان توان حرکت نیرو‌ها می‌افزاید، در حالی که بیشتر شدن تعداد بلوک‌ها در یک لشکر به خاطر لجستیک سنگین، توان حرکتی را کاهش می‌دهد.
اما تمام اجزا بازی در نهایت نقش ابزاری را دارند که بدون استفاده از کارت‌های بازی غیر فعالند. هر بازیکن دسته کارت‌هایی جداگانه دارد که با استفاده از آن‌ها، نیرو‌های خود را فعال می‌کند و در هنگام نبرد به آن‌ها فرمان می‌دهد. کارت‌ها هرکدام دارای یک عدد بوده و هرکدامشان مربوط به یکی از خاندان‌های تحت کنترل بازیکن هستند. بازیکنان با سوزاندن کارت‌ها می‌توانند به نیرو‌های بیشتری فرمان دهند و یا آن‌ها را بیشتر از حد معمول حرکت دهند. همچنین در زمان نبرد، بازیکن به شرطی می‌تواند نیرو‌های خود را وارد جنگ کند که کارتی از خاندان آن نیرو در اختیار داشته باشد و در غیر این صورت، نیروی نام برده وارد جنگ نخواهد شد. اما کارت دیگری که در بازی وجود دارد که کارت وفاداری (Loyalty Card) نامیده می‌شود. این کارت یکی از مواردی است که می‌تواند ورق نبرد را برگرداند. وقتی که دشمن در حال احضار یک بلوک نیرو خاص به میدان مبارزه است، بازیکن این قابلیت را دارد که در صورت دلخواه و در اختیار داشتن کارت وفاداری، از آن کارت استفاده کند. در این صورت، اگر حریف یک کارت دیگر از همان خاندان در دست خود داشته باشد، آن را نشان داده و اتفاقی نمی‌افتد؛ اما اگر کارت دیگری از آن خاندان در دست خود نداشته باشد، بلوکی که وی به زمین بازی فراخوانده، به او خیانت می‌کند و قدرت آن نیرو، به توان بازیکن حریف اضافه می‌شود.
اولین باری که مشغول به تجربه‌ی سکیگاهارا شدم، با توجه به اینکه بازی دارای سناریوهای متعدد نبوده و تعدادی سربازان در هر بار بازی، حرکت خود را از شهر مشخص شده‌ای آغاز می‌کنند، حدس می‌زدم که پس از چند دست بازی کردن از آن خسته بشوم. البته در نهایت پس از گذشت حدود دو هفته و نزدیک به ۲۰ بار (!) بازی کردن سکیگاهارا، به خاطر محدودیت زمانی و لزوم تجربه‌ی عناوین دیگر مجبور شدیم که برای مدتی سکیگاهارا بازی نکنیم. بازی سکیگاهارا بیش از هر عنوان بازی جنگی‌ای که تا کنون دیده‌ام تکرار پذیر است و هرگز دو تجربه‌ی آن شبیه یکدیگر نمی‌شود. شما می‌توانید از استراتژی‌های نامحدودی استفاده کنید و به معنای واقعی کلمه، تاریخ را از نو بنویسید. گیم‌پلی بازی سکیگاهارا به نسبت بازی‌های جنگی تخصصی، بسیار ساده است و نیازی به دانش زبان انگلیسی در طول بازی ندارد. سکیگاهارا حتی در مقایسه با یورو-گیم‌ها نیز عنوان چندان سختی به حساب نمی‌آید، اما با این وجود عمق گیم‌پلی این بازی بسیار زیاد است و کاملا ارزش زمانی که برای یادگیری آن می‌گذارید را دارد.
در مجموع سکیگاهارا را از لحاظ گیم‌پلی می‌توان یک شاهکار به تمام معنا خواند که تک تک مکانیزم‌های آن به مانند یک موتور بی‌نقص در کنار یکدیگر کار می‌کنند و در عین حال، با تم و فضاسازی بازی کاملا مرتبط بوده و تماتیک هستند. این عنوان در حدی هوشمندانه طراحی شده که حتی مسئله‌ای مانند «امکان بدست نیاوردن کارت‌های مورد نیاز در بسیاری از نبردها» نیز در آن دلیل تماتیکی خاص خود را دارد و به هیچ عنوان به تجربه‌ی بازی لطمه وارد نمی‌کند. جدا از تمام این مسائل، گیم‌پلی بازی متوازن، لذت بخش و کاملا سرگرم‌کننده است که می‌توان آن را به سادگی آموخت، با تفکر عمیق بازی کرد و از فرایند یکپارچه‌ی گیم‌پلی آن لذت برد. تمام این‌ها در کنار هم مهر تاییدی بر کیفیت این بازی‌اند و بدون اغراق می‌توان سکیگاهارا را یکی از بهترین بازی‌های جنگی تاریخ دانست.
سادگی جنگی، زیبایی ژاپنی
در بخش تصویرسازی اما سکیگاهارا بازی بسیار عجیبی است. از یک سو، بازی‌های جنگی سطح بالا معمولا از تصویرسازی بسیار ضعیف و کامپوننت‌های نسبتا بی‌کیفیتی برخوردارند. این اتفاق در دنیای وارگیم‌ها امری بدیهی است و تقریبا هیچ مخاطب وارگیمی را نمی‌توان یافت که در انتخاب بازی خود، به موارد ظاهری دقت کند. اما در مورد سکیگاهارا قضیه متفاوت است. طراحی بصری بازی بسیار ساده و شاید حتی نازیبا است، اما با این وجود، جادویی خاص در خود دارد که می‌تواند حس قدیمی بودن و حضور در دوران ژاپن فئودالی را به خوبی و با سادگی تمام انتقال دهد. اما در بخش کامپوننت‌ها باید گفت که سکیگاهارا از این لحاظ یک عنوان خوش‌کیفیت میان بازی‌های جنگی به شمار می‌آید. بلوک‌های چوبی بسیار با کیفیت، کارت‌ها و صفحه‌ی بازی خوش ساخت، همگی نشانگر توجه به کیفیت در این محصول از سوی تولیدکننده بوده‌است. بنابراین می‌توان گفت بازی سکیگاهارا هرچند که در قیاس با عناوین روزمره‌ی دنیای بازی‌های رومیزی، حرف چندانی از لحاظ زیبایی برای گفتن ندارد، اما به عنوان یک وارگیم نمره‌ای بیش از حد نیاز برای قبولی را دریافت می‌کند.
نمره‌ی بازی مدیا: ۱۰/۱۰ (شاهکار)
نقاط قوت
گیم‌پلی بسیار گیرا و تکرار پذیر
روند بازی کاملا تاریخی و تماتیک
قوانین و روند بازی به نسبت ساده و مستقل از زبان، اما بسیار عمیق
توجه کافی به ویژگی‌های ظاهری به عنوان یک وارگیم
جریان بازی یکپارچه با وجود بهره‌گیری از فازهای مختلف
نقاط ضعف
خطر به دست نیاوردن کارت‌های مورد نیاز برای نبرد در برخی موقعیت‌های حساس
جمع بندی
بازی سکیگاهارا یکی از شاهکار‌های دنیای بازی‌های رومیزی است که گویی هیچ چیزی در آن کم و زیاد نیست. ایراد گرفتن از این بازی بسیار سخت و حتی ناجوانمردانه (!) است و همین ایرادات کوچک و جزئی هم نمی‌توانند از ارزش کلی این اثر بکاهند. بازی سکیگاهارا به واسطه عمق فوق‌العاده‌ی گیم‌پلی، سادگی نسبی و خوشایند قوانین و همچنین تکرار پذیری بسیار بالا، یک بازی رومیزی کامل است که نمی‌توان آن را چیزی جز شاهکار نامید و داشتن آن را در قفسه‌ی بازی‌ها، به تمامی علاقه‌مندان به بازی‌های دو نفره و جنگی توصیه می‌کنم.
نویسنده: فرنام فرتوت
دیدگاه شما