داستانی از اولین بازی رومیزی
در زمان‌های دور، بردگیم حتی از تفریحات مصریان باستان هم به شمار می‌رفت. سنت (Senet) قدیمی‌ترین بازی رومیزی شناخته‌شده است و قدمت آن به 3300 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. البته ممکن است اولین بازی رومیزی نباشد اما به قطع قدیمی‌ترین بردگیمی است که اطلاعاتی از آن وجود دارد.
مقدمه
ذات تفریحات انسان‌ها هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند. در زمان‌های دور، بردگیم حتی از تفریحات مصریان باستان هم به شمار می‌رفت. سنت (Senet) قدیمی‌ترین بازی رومیزی شناخته‌شده است و قدمت آن به 3300 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. البته ممکن است اولین بازی رومیزی نباشد اما به قطع قدیمی‌ترین بردگیمی است که اطلاعاتی از آن وجود دارد.
این نوشتار ترجمه‌ای است از مقاله‌ی «The First Board Game Ever... Literally» به قلم مت سال (Matt Sall) که از طریق وبسایت «Bell Of Lost Souls» منتشر شده است.
چکیده‌ای از تاریخ
قدیمی‌ترین نقاشی کشف‌شده از بازی سنت به سومین سلسله از پادشاهی مصر باستان مربوط می‌شود که در آرامگاه هزیره (The tomb of Hesy-re) یافت شده‌است (2613-2686 پ.م.). هرچند یک نقاشی قدیمی‌تر که شبیه به این بازی است نیز در آرامگاه مرکنرا (Merknera's tomb) دیده شده (3300-3700 پ.م.). علاوه بر این‌ها، آثاری از بازی سنت در مقبره‌های مربوط به سلسله‌های پنجم و ششم از پادشاهی مصر باستان وجود دارد. همانطور که در تصویر مشخص است بانو نفرتیتی هم یکی از طرفداران این بازی بوده‌است. فکر می‌کنید او و رامسس دوم شب‌ها سنت بازی می‌کردند؟ امیدوارم که اینطور بوده باشد.
سنت که در لغت به معنای «بازی زود‌گذر» است تا زمان پادشاهی نوین مصر همراه مردم بود (1077-1500 پ.م.) و در آن زمان، به عنوان نمادی از سفر روح به دنیای پس از مرگ شناخته می‌شد. نمونه‌های سالمی از صفحهی بازی سنت که مربوط به پادشاهی میانه مصر است پیدا شده که نشانه‌هایی از مفاهیم مذهبی در آن‌ها وجود دارد. حتی در فصل 17 کتاب مردگان نیز به این بازی اشاره شده‌است.
بی شک سنت در آن زمان بسیار محبوب بوده‌است که توانست راه خود را به سرزمین‌های همسایه مانند عراد، جبیل (لبنان امروزی) و قبرس پیدا کند. متاسفانه قوانین دقیق این بازی گم شده‌اند. احتمالا آخرین نسخه‌ها از قوانین این بازی در جریان آتش‌سوزی کتابخانه‌ی اسکندریه از بین رفته‌اند.
صفحهی این بازی متشکل از 30 خانه‌ی مربعی است (3 ردیف 10 تایی). در سنت دو ست مهره‌ی سرباز در دو رنگ وجود دارند (حداقل 5 عدد در هر ست). تیموتی کندال (Timothy Kendall) و آر.سی. بل (R.C. Bell)، مورخانی هستند که درباره‌ی این بازی تحقیق به عمل آوردند و یک نمونه از آن را بازسازی کردند. آن‌ها بر اساس چیز‌های بسیار کمی که در طی این سال‌ها به‌دست آوردند، قوانین این بازی را نوشتند. البته باید توجه داشت که قطعا هر بازی‌ای که هزاران سال قدمت داشته‌باشد، در طی دوران قوانینش تغییر می‌کند.
روش بازی
چند قانون وجود دارد که به نظر می‌آید با نسخه‌ی اصلی همخوانی داشته‌باشد. همانطور که پیش از این گفتم، صفحهی این بازی از خانه‌هایی در 3 ردیف 10 تایی تشکیل شده‌است که خانه‌های ردیف اول از 1 تا 10، خانه‌های ردیف دوم از 11 تا 20 و خانه‌های ردیف سوم از 21 تا 30 شماره‌گذاری شده‌اند. ابتدا بازیکنان مهره‌های خود را در ردیف اول بر روی شماره‌های 1 تا 10 قرار می‌دهند. سپس به نوبت با انداختن چوبک‌های این بازی، مهره‌ی خود را حرکت می‌دهند. این چوبک‌ها سطحی صاف دارند که یک سمت آن سفید و سمت دیگر سیاه است. بازیکنان چوبک‌ها را می‌اندازند و طبق رنگ آن‌ها حرکت می‌کنند. قوانین مختلفی از این بازی وجود دارد و نحوه‌ی حرکت در هرکدام با دیگری متفاوت است. اما در کل بازیکنان بین 1 تا 6 خانه به جلو می‌روند و در برخی مواقع اگر یک ترکیب به خصوص از چوبک‌ها رو شود، دوباره بازی می‌کنند.
مهره‌ها به ترتیب اعداد به جلو می‌روند و هدف این است که هر مهره به پایان صفحه برسد و از هر 30 خانه عبور کند. اگر یکی از مهره‌های شما روی مهره‌ی حریف قرار گرفت، آن مهره‌ی حریف به خانه‌ای می‌رود که مهره‌ی شما از آن حرکت خود را شروع کرد. هرچند اگر در کنار مهره‌ی حریف مهره‌ای دیگر از خودشان وجود داشته‌باشد، آن خانه‌ها غیر قابل حمله می‌شوند. به علاوه، خانه‌های شماره 15، 26، 27، 28 و 29 خانه‌هایی ویژه بودند. دوباره می‌گویم قوانین متفاوتی برای این بازی وجود دارد. این‌ها قوانینی هستند که من درباره‌ی خانه‌های ویژه پیدا کردم.
خانه‌ی شماره‌ی 15 (خانه‌ی تجدید حیات یا The House of Rebirth):
وقتی که به این خانه می‌رسید، باید دوباره چوبک‌ها را بیاندازید. شما فقط در صورتی می‌توانید دوباره حرکت کنید که چوبک‌ها را بیاندازید و تنها یکی از آن‌ها رنگش با بقیه متفاوت باشد.
خانه‌ی شماره 26 (خانه‌ی شادی یا The House of Happiness):
همه‌ی مهره‌های شما باید برای برد از این خانه عبور کنند. شما باید دقیقا روی این خانه قرار بگیرید و اگر این طور نشد باید آنقدر در خانه‌ی قبلی بایستید تا چوبک‌ها بالاخره به طوری رو شوند که شما بتوانید به این خانه بروید.
خانه‌ی شماره 27 (خانه‌ی آب یا The House of water):
اگر بر روی این خانه قرار گرفتید باید مستقیم به عقب و به خانه‌ی تجدید حیات بروید.
خانه‌ی شماره 28 (خانه‌ی سه حقیقت یا The House of Three Truths):
اگر بر روی این خانه قرار گرفتید باید دوباره چوبک‌ها را بیاندازید. اگر سه رنگ همسان رو شد می‌توانید آن مهره را از بازی خارج کنید.
خانه‌ی شماره 29 (خانه‌ی اتمام یا The House of Re-Atoum):
اگر به این خانه رسیدید باید دوباره چوبک بیاندازید. اگر دو رنگ همسان رو شد می‌توانید مهره تان را از بازی بیرون بیاورید.
نتیجه‌گیری نهایی
در کل به نظر میرسد سنت بسیار شبیه به بازی تخته نرد یا بکگامون (Backgammon) است، که البته تعجبی هم ندارد. تخته نرد همانقدر قدیمی است. بازمانده‌های شهر سوخته در ایران نشانگر وجود یک بردگیم در آن زمان، یعنی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است. هرچند هنوز سنت جایزه‌ی قدیمی‌ترین بازی را کسب می‌کند زیرا مربوط به ۳۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است که خطوط هیروگلیف در آرامگاه مرکنرا آن را نشان می‌دهد.
در هر صورت، چه سنت قدیمی‌ترین بازی باشد، چه تخته نرد یا مهن (Mehen)، آنچه مسلم است این است که بازی‌های رومیزی بیش از 5000 سال است که در بین مردم وجود دارند و به نظر نمی‌رسد که قصد رفتن را داشته‌باشند.
در زمان‌های دور، بردگیم حتی از تفریحات مصریان باستان هم به شمار می‌رفت. سنت (Senet) قدیمی‌ترین بازی رومیزی شناخته‌شده است و قدمت آن به 3300 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. البته ممکن است اولین بازی رومیزی نباشد اما به قطع قدیمی‌ترین بردگیمی است که اطلاعاتی از آن وجود دارد.
مقدمه
ذات تفریحات انسان‌ها هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند. در زمان‌های دور، بردگیم حتی از تفریحات مصریان باستان هم به شمار می‌رفت. سنت (Senet) قدیمی‌ترین بازی رومیزی شناخته‌شده است و قدمت آن به 3300 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. البته ممکن است اولین بازی رومیزی نباشد اما به قطع قدیمی‌ترین بردگیمی است که اطلاعاتی از آن وجود دارد.
این نوشتار ترجمه‌ای است از مقاله‌ی «The First Board Game Ever... Literally» به قلم مت سال (Matt Sall) که از طریق وبسایت «Bell Of Lost Souls» منتشر شده است.
چکیده‌ای از تاریخ
قدیمی‌ترین نقاشی کشف‌شده از بازی سنت به سومین سلسله از پادشاهی مصر باستان مربوط می‌شود که در آرامگاه هزیره (The tomb of Hesy-re) یافت شده‌است (2613-2686 پ.م.). هرچند یک نقاشی قدیمی‌تر که شبیه به این بازی است نیز در آرامگاه مرکنرا (Merknera's tomb) دیده شده (3300-3700 پ.م.). علاوه بر این‌ها، آثاری از بازی سنت در مقبره‌های مربوط به سلسله‌های پنجم و ششم از پادشاهی مصر باستان وجود دارد. همانطور که در تصویر مشخص است بانو نفرتیتی هم یکی از طرفداران این بازی بوده‌است. فکر می‌کنید او و رامسس دوم شب‌ها سنت بازی می‌کردند؟ امیدوارم که اینطور بوده باشد.
سنت که در لغت به معنای «بازی زود‌گذر» است تا زمان پادشاهی نوین مصر همراه مردم بود (1077-1500 پ.م.) و در آن زمان، به عنوان نمادی از سفر روح به دنیای پس از مرگ شناخته می‌شد. نمونه‌های سالمی از صفحهی بازی سنت که مربوط به پادشاهی میانه مصر است پیدا شده که نشانه‌هایی از مفاهیم مذهبی در آن‌ها وجود دارد. حتی در فصل 17 کتاب مردگان نیز به این بازی اشاره شده‌است.
بی شک سنت در آن زمان بسیار محبوب بوده‌است که توانست راه خود را به سرزمین‌های همسایه مانند عراد، جبیل (لبنان امروزی) و قبرس پیدا کند. متاسفانه قوانین دقیق این بازی گم شده‌اند. احتمالا آخرین نسخه‌ها از قوانین این بازی در جریان آتش‌سوزی کتابخانه‌ی اسکندریه از بین رفته‌اند.
صفحهی این بازی متشکل از 30 خانه‌ی مربعی است (3 ردیف 10 تایی). در سنت دو ست مهره‌ی سرباز در دو رنگ وجود دارند (حداقل 5 عدد در هر ست). تیموتی کندال (Timothy Kendall) و آر.سی. بل (R.C. Bell)، مورخانی هستند که درباره‌ی این بازی تحقیق به عمل آوردند و یک نمونه از آن را بازسازی کردند. آن‌ها بر اساس چیز‌های بسیار کمی که در طی این سال‌ها به‌دست آوردند، قوانین این بازی را نوشتند. البته باید توجه داشت که قطعا هر بازی‌ای که هزاران سال قدمت داشته‌باشد، در طی دوران قوانینش تغییر می‌کند.
روش بازی
چند قانون وجود دارد که به نظر می‌آید با نسخه‌ی اصلی همخوانی داشته‌باشد. همانطور که پیش از این گفتم، صفحهی این بازی از خانه‌هایی در 3 ردیف 10 تایی تشکیل شده‌است که خانه‌های ردیف اول از 1 تا 10، خانه‌های ردیف دوم از 11 تا 20 و خانه‌های ردیف سوم از 21 تا 30 شماره‌گذاری شده‌اند. ابتدا بازیکنان مهره‌های خود را در ردیف اول بر روی شماره‌های 1 تا 10 قرار می‌دهند. سپس به نوبت با انداختن چوبک‌های این بازی، مهره‌ی خود را حرکت می‌دهند. این چوبک‌ها سطحی صاف دارند که یک سمت آن سفید و سمت دیگر سیاه است. بازیکنان چوبک‌ها را می‌اندازند و طبق رنگ آن‌ها حرکت می‌کنند. قوانین مختلفی از این بازی وجود دارد و نحوه‌ی حرکت در هرکدام با دیگری متفاوت است. اما در کل بازیکنان بین 1 تا 6 خانه به جلو می‌روند و در برخی مواقع اگر یک ترکیب به خصوص از چوبک‌ها رو شود، دوباره بازی می‌کنند.
مهره‌ها به ترتیب اعداد به جلو می‌روند و هدف این است که هر مهره به پایان صفحه برسد و از هر 30 خانه عبور کند. اگر یکی از مهره‌های شما روی مهره‌ی حریف قرار گرفت، آن مهره‌ی حریف به خانه‌ای می‌رود که مهره‌ی شما از آن حرکت خود را شروع کرد. هرچند اگر در کنار مهره‌ی حریف مهره‌ای دیگر از خودشان وجود داشته‌باشد، آن خانه‌ها غیر قابل حمله می‌شوند. به علاوه، خانه‌های شماره 15، 26، 27، 28 و 29 خانه‌هایی ویژه بودند. دوباره می‌گویم قوانین متفاوتی برای این بازی وجود دارد. این‌ها قوانینی هستند که من درباره‌ی خانه‌های ویژه پیدا کردم.
خانه‌ی شماره‌ی 15 (خانه‌ی تجدید حیات یا The House of Rebirth):
وقتی که به این خانه می‌رسید، باید دوباره چوبک‌ها را بیاندازید. شما فقط در صورتی می‌توانید دوباره حرکت کنید که چوبک‌ها را بیاندازید و تنها یکی از آن‌ها رنگش با بقیه متفاوت باشد.
خانه‌ی شماره 26 (خانه‌ی شادی یا The House of Happiness):
همه‌ی مهره‌های شما باید برای برد از این خانه عبور کنند. شما باید دقیقا روی این خانه قرار بگیرید و اگر این طور نشد باید آنقدر در خانه‌ی قبلی بایستید تا چوبک‌ها بالاخره به طوری رو شوند که شما بتوانید به این خانه بروید.
خانه‌ی شماره 27 (خانه‌ی آب یا The House of water):
اگر بر روی این خانه قرار گرفتید باید مستقیم به عقب و به خانه‌ی تجدید حیات بروید.
خانه‌ی شماره 28 (خانه‌ی سه حقیقت یا The House of Three Truths):
اگر بر روی این خانه قرار گرفتید باید دوباره چوبک‌ها را بیاندازید. اگر سه رنگ همسان رو شد می‌توانید آن مهره را از بازی خارج کنید.
خانه‌ی شماره 29 (خانه‌ی اتمام یا The House of Re-Atoum):
اگر به این خانه رسیدید باید دوباره چوبک بیاندازید. اگر دو رنگ همسان رو شد می‌توانید مهره تان را از بازی بیرون بیاورید.
نتیجه‌گیری نهایی
در کل به نظر میرسد سنت بسیار شبیه به بازی تخته نرد یا بکگامون (Backgammon) است، که البته تعجبی هم ندارد. تخته نرد همانقدر قدیمی است. بازمانده‌های شهر سوخته در ایران نشانگر وجود یک بردگیم در آن زمان، یعنی ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است. هرچند هنوز سنت جایزه‌ی قدیمی‌ترین بازی را کسب می‌کند زیرا مربوط به ۳۱۰۰ سال پیش از میلاد مسیح است که خطوط هیروگلیف در آرامگاه مرکنرا آن را نشان می‌دهد.
در هر صورت، چه سنت قدیمی‌ترین بازی باشد، چه تخته نرد یا مهن (Mehen)، آنچه مسلم است این است که بازی‌های رومیزی بیش از 5000 سال است که در بین مردم وجود دارند و به نظر نمی‌رسد که قصد رفتن را داشته‌باشند.
دیدگاه شما