بردگیم‌شناسی – ژانرهای بازی‌های رومیزی، بخش چهارم: بازی‌های مهارتی

مقدمه

در بخش پیشین مجموعه مقالات بردگیم‌شناسی، به ژانر پارتی‌گیم‌ها (party Games) یا «بازی‌های دورهمی» پرداختیم و ضمن معرفی این ژانر پرطرفدار دنیای بردگیم‌ها، برخی از ساب‌ژانر‌های آن را نیز بررسی کردیم. حال در این نوشتار قصد دارم تا سراغ یکی دیگر از ژانر‌های خانواده‌ی بازی‌های «مین‌استریم»، یعنی ژانر بازی‌های مهارتی (Dexterity Games) بروم و در کنار نگاهی کلی به این دسته از بازی‌های رومیزی، به معرفی برخی از سبک‌های زیرمجموعه‌ی آن نیز بپردازم.

جایی برای پیرمرد‌ها نیست!

هرچند که این تیتر کمی اغراق‌آمیز به نظر می‌آید، اما حقیقت اینجاست که عمده‌ی بازی‌های مهارتی صرفا بر مبنای سرعت عمل طراحی می‌شوند. واژه‌ی «Dexterity»، در لغت به معنای زبردستی، چالاکی و تردستی به کار می‌رود؛ از این رو می‌توان نتیجه گرفت که منظور از مهارت در ترجمه‌ی نام این ژانر از بازی‌ها، مهارت‌های فیزیکی و توان کنترل و هماهنگی ذهن و دست‌ها است. این موضوع سبب می‌شود تا افراد جوان‌تر و بعضا کم‌حوصله‌تر، علاقه‌ی زیادی به این ژانر از بازی‌های رومیزی داشته باشند. با این وجود، بازی‌هایی در این ژانر وجود دارند که مهارت‌های دیگری به جز سرعت عمل را اساس گیم‌پلی خود قرار می‌دهند و تا حدودی از مهارت‌های ذهنی و منطقی نیز بهره می‌گیرند. وجود اینگونه عناوین سبب می شود تا افراد مسن نیز بتوانند از بازی‌های مهارتی و تجربه‌ی متفاوت آن‌ها لذت ببرند.

بازی‌های مهارتی عموما گیم‌پلی کوتاهی دارند و قوانین آن‌ها نیز بسیار ساده است؛ از این رو تعداد زیادی از بازی‌های مهارتی برای جذاب‌تر شدن، از المان‌های پارتی‌گیم‌ها و تعداد نفرات بالا پشتیبانی می‌کنند. معروف‌ترین بازی مهارتی که می‌توان نام برد، بازی جنگا (Jenga) است که بیشتر مردم حداقل برای یک بار هم که شده به تجربه‌ی آن پرداخته‌اند. این بازی شامل یک ستون متشکل بلوک‌های چوبی است و بازیکنان باید به نوبت، بلوک‌های چوبی را بدون ریختن برج از آن خارج کنند. اگر بازیکنی موجب ریختن برج بشود، بازی را می‌بازد.

اما در دنیای بازی‌های رومیزی، عناوین متنوعی از بازی‌های مهارتی وجود دارد و بازی‌های شبیه جنگا، که به بازی‌های تعادلی (Balancing Games) معروفند، صرفا یکی از زیرسبک‌های بازی‌های مهارتی را تشکیل می‌دهند. در ادامه‌ی این نوشتار به سراغ سه مورد از مهم‌ترین این زیرسبک‌ها می‌رویم و با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

بازی‌های تلنگری 

شاید نام این دسته از بازی‌های مهارتی، کمی احمقانه به نظر برسد، اما بازی‌های تلنگری (Flicking Games) از بزرگ‌ترین و در عین حال محبوب‌ترین زیرسبک‌های بازی‌های مهارتی هستند. در این بازی‌ها، بازیکنان باید با استفاده از تلنگر زدن به جز یا برخی از اجزا بازی، اهداف خاصی را دنبال کنند که می‌تواند هدایت کردن مهره‌ی بازی، برخورد کردن با جز دیگری از بازی و یا حتی قرار دادن مهره در موقعیتی خاص باشد.

از مشهور‌ترین بازی‌های رومیزی این دسته می‌توان به بازی تاریخی کروکینول (Crokinole)، سری بردگیم‌های فلیک ام آپ (Flick ‘em Up) و بازی پرطرفدار آیس‌کول (Icecool) اشاره کرد که مورد آخر در ایران بیش از سایرین شناخته‌شده است.

بازی‌های تعادلی

بازی‌های تعادلی (Stacking/ Balancing Games) به واسطه‌ی شهرت بازی‌هایی نظیر جنگا، از جمله محبوب‌ترین بردگیم‌های مهارتی به شمار می‌روند. بسیاری گمان می‌کنند که تمام بازی‌های رومیزی این سبکی همانند بازی جنگا بوده و چندان تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد. به جرئت می‌توان گفت که این باور کاملا اشتباه است، زیرا عناوین تعادلی از گستردگی قابل قبولی برخوردارند و بعضی از طراحان، با بهره‌گیری از ایده‌های خلاقانه و یا ترکیب المان‌های برخی از ژانر‌های دیگر در بازی‌های خود، توانسته‌اند تا عناوینی خلاقانه و سرگرم‌کننده‌ را روانه‌ی بازار کنند.

به جز جنگا، از جمله شناخته‌شده‌ترین بازی‌های رومیزی تعادلی می‌توان بردگیم‌های بزرگراه توکیو (Tokyo Highway)، راینو هیرو (Rhino Hero)، جانک آرت (Junk Art) و بردگیم سیرک میپل‌ها (Meeple Circus) را نام برد.

بازی‌های سرعت عملی

همانطور که از نام این دسته از بازی‌ها پیداست، المان اصلی که در گیم‌پلی آن‌ها نقش دارد سرعت عمل است. هرچند که سرعت عمل در بسیاری از بازی‌های رومیزی مهارتی، خصوصا تعداد زیادی از بازی‌های تعادلی، نقشی اساسی ایفا می‌کند، اما هنگامی به یک بردگیم، بازی سرعت عملی می‌گوییم که در آن، هسته‌ی اصلی فرایند بازی، واکنش سریع‌تر از رقبا به یک یا چند متغییر موجود باشد؛ بدیهی است که در اینجا تنها واکنش صحیح مطرح است و واکنش‌های نادرست جریمه‌های سنگینی به همراه خواهند داشت.

از معروف‌ترین بازی‌های سرعت عملی در ایران، بازی‌های گایستس بلیتز (Geiste Blitz) است که یک بازی «Speed Matching» به شمار می‌رود و در آن، بازیکنان باید با رو شدن کارت‌های بازی، زودتر از دیگران یک شی به‌خصوص را از میان اشیا موجود بربایند تا امتیاز را از آن خود کنند. به علاوه طی ۱۰ سال اخیر، برخی از بازی‌های کمپانی ژیگامیک (Gigamic) مانند پنیک لب (Panic Lab)، گلابز (Gloobz) و ال کاپیتان (El Capitan) از جمله پرفروش‌ترین بردگیم‌های سرعت عملی در بازار ایران بودند. همچنین بازی ایرانی «کلاغ‌پر» که در سال گذشته عرضه شد، یک بازی سرعت عملی به‌شمار می‌رود که دارای چند متغییر متنوع با امکان تغییر درجه‌ی سختی بازی است و آن را به راحتی می‌توان یکی از خلاقانه‌ترین بردگیم‌های موجود در این سبک نامید.

سخن پایانی 

بازی‌های مهارتی ژانری هستند که به راحتی می‌توان بازی‌های مین‌استریم را با آن‌ها تعریف کرد. این بازی‌ها همواره به هدف اصلی بازی و بازی‌کردن، یعنی سرگرمی و فراغت، پایبند بودند و آن را به خوبی دنبال کردند. هرچند که عناوین خلاقانه‌ی بسیاری، خصوصا طی سال‌های اخیر با استفاده از المان‌های این ژانر منتشر شده، اما در مجموع از هیچ کدام از عناوین این ژانر نمی‌توان انتظار یک شاهکار با گیم‌پلی عمیق را داشت؛ هرچند که بازی‌های این ژانر حتی نیازی به این موضوع ندارند و تلاشی هم برای رسیدن به آن نمی‌کنند و همواره به سمت غایت خود که سرگرم‌ کردن مخاطبان است پیش می‌روند.

نویسنده: فرنام فرتوت